Uit de school geklapt #1: Ready Player One

Vaak lijkt het wel alsof de enigen die Young Adult serieus nemen, de doelgroep zelf is. Op scholen en zelfs in de literatuurwetenschap wordt YA (en al helemaal fantasy / scifi) niet als literair beschouwd. Bij 'literair' denk je zelf waarschijnlijk ook aan: ouderwets, saai, moeilijk, lastig taalgebruik, stoffig. Iets dat je móet lezen, en waar je helemaal geen plezier aan beleeft. In deze serie ga ik je laten zien dat dat helemaal niet waar is. YA is wél literair! Niet alleen lees je iets dat leuk is, je leert er onbewust ook nog eens van alles van. Dat is natuurlijk wat literatuur hoort te zijn, dus laten we aan de slag gaan.  

Het boek  

Natuurlijk begin ik met een van mijn eigen favorieten: Ready Player One van Ernest Cline. Mocht je nog twijfelen over of dit literair is, dan zal ik je verklappen dat ik een scriptie heb geschreven over het boek, en daarmee mijn master Literatuurwetenschappen binnen heb gesleept. Ready Player One is 15+ young adult, en het is science fiction.  

Hoezo literair?  

Spelen met tijd  

Als ze in de literatuur ergens dol op zijn, is het wel spelen met de tijd, en dat doet Ready Player One meer dan genoeg. Het verhaal speelt zich af in de toekomst, maar het zit helemaal-tot-aan-de-rand-toe-propvol met verwijzingen uit de jaren 80. En alle problemen die de hoofdpersonen hebben met body image? Helemaal van nu. Over het spelen met de tijd kun je hele pagina’s vol schrijven (probeer maar eens, je zult zien dat er nog veel meer is dan ik nu noem).  

Is het nu 3D of 2D?  

Heb je hier weleens bij stil gestaan: de spellen die in Ready Player One worden genoemd zijn bijna allemaal 'text-based adventures'. Zoals Dungeons & Dragons, dat je speelt op een bord met een dobbelsteen. In het boek zijn deze spellen echter helemaal gecodeerd om in 3D te verschijnen in de Oasis. De hele virtual reality heeft in 3D de jaren 80 tot leven laten komen. Maar… en nu komt het… je leest het weer in 2D in een boek! In tekst! Dat was je even vergeten, of niet? Want in je hoofd speelt het verhaal zich af als complete film.  

Leer iets over jezelf  

Zoek eens een definitie van literatuur op. Daar staat bijna altijd 'kritisch' bij. Naar de maatschappij toe, en naar jezelf. Wie ben jij als mens? Als Ready Player One ergens gehoor aan geeft, is dat het wel. De ware identiteit van Aech, de wijnvlek van Art3mis – online kun je zijn wie je wilt zijn, maar kun je ooit echt ontsnappen aan de persoon die achter de avatar zit? Waarom zou je dat willen? En wie zegt dat je niet, net zoals Parzival, kunt veranderen? Alleen al het feit dat je de hoofdpersonages sneller herkent aan hun avatar-namen zegt meer dan genoeg. Als ik zou vertellen over Helen, Wade en Samantha denk je bij jezelf… 'wie?'.  

Los wereldproblemen op  

Wat veel docenten niet goed snappen aan fantasy en scifi is dat het gedachtenexperimenten zijn. En YA-lezers zijn vaak nog volop in ontwikkeling, zowel in hun identiteit als in hun plaats in de wereld. Stel je voor dat de wereld zo zou zijn als in het boek: wat zou je dan doen, wat voor persoon zou je worden, welke keuzes zou je bereid zijn te maken? Vaak houdt de wereld in het boek je een spiegel voor over onze echte wereld: maatschappijkritisch, zoals ik net al even noemde. Wist je dat dit niet alleen leuk, maar ook hartstikke literair is?  

In Ready Player One vluchten alle mensen weg voor wereldproblemen door in te loggen in de Oasis. Aan het eind moet Parzival een keuze maken: hoopt hij dat mensen zelf gaan beseffen dat ze hun problemen moeten oplossen, of zal hij ze dwingen dat onder ogen te zien? Daar kun je toch voor eeuwig over door blijven discussiëren? Gewoon lekker met je vrienden, hard tegen hard, pizza erbij. Misschien ontdek je wel een oplossing voor de problemen die we in onze echte wereld hebben. Dat zou fijn zijn, gezien jij in de generatie zit die ons straks moet gaan leiden.  

Wat nu?  

Lees Ready Player One. En geniet er lekker van.  

Ik heb Ready Player One al uit. Suggesties?  

Jazeker! Lees Warcross en Wildcard van Marie Lu. Het heeft dezelfde sfeer, maar het verhaal is helemaal eigen. En ook hier lees je weer heel veel maatschappijkritische noten zonder dat je het door hebt.  

Welk YA-subgenre zou jij in de volgende aflevering uitgelicht willen zien? En welk boek?

Lees hier ook Anouks voorgaande rubriek op Hebban: 'Anouks Schatkist vol Vergeten Boeken.