Was Karolien Berkvens zu sagen hat #6: Valerie Fritsch

‘Ik zat met mijn broertje en zijn vrienden in de auto en we stelden ons eine Welt der letzten Dinge voor, een wereld zonder toekomst, en we vroegen ons af wat we dan nog zouden willen doen. Voor de vijftienjarige jongens was het antwoord eenvoudig: veel seks en veel drugs. Voor mijn boek heb ik de mogelijkheden toch maar een beetje uitgebouwd... Maar ik vond het gedachtenexperiment heel interessant, wat doet een mens in een wereld zonder toekomst, waar houdt hij zich nog mee bezig, hoe heeft hij een ander lief in een uitzichtloos heden?’

In haar roman Winters tuin vertelt Valerie Fritsch (Graz, 1989) over een onsterfelijke liefde in een wereld die ten onder gaat. Anton Winter groeit op in een idyllische kolonie, een plek waar kinderen zich onbeperkt aan hun nieuwsgierigheid over kunnen geven en waar de dood een vanzelfsprekend onderdeel van het leven is. Jaren later, Anton is inmiddels een veertigjarige vogelkweker die in een wolkenkrabber in de stad woont, ontmoet hij zijn eerste en grote liefde, Frederike. Uiteindelijk besluiten Anton en Frederike terug te gaan naar de kolonie, in een poging aan de chaos en verwoesting te ontkomen.
Fritsch beschrijft dit verhaal, dat het ene moment aanvoelt als een sprookje en het volgende als een apocalyptische dystopie, in een melancholische, melodische taal. ‘Deze vorm was geen keuze, het is de enige taal die ik heb om de beelden in mijn hoofd te verwoorden.’

Winters tuin is vorig jaar lovend ontvangen in Oostenrijk en Duitsland. In iedere recensie van haar werk, wordt stilgestaan bij de leeftijd van Fritsch. Een jonge vrouw die kan schrijven, dat is kennelijk nogal uitzonderlijk?
(lacht) ‘Um Gottes Willen... Ja, dat is weleens irritant. Een hoge leeftijd biedt geen garantie voor kwaliteit. Men zou niet zo verbaasd moeten zijn als een jonge auteur een goed boek schrijft en zich bezighoudt met ‘zware’ thema’s als sterven en afscheid nemen. De dood is iets waar we allemaal mee te maken krijgen, je kunt het ouderwets vinden, maar ik vind dat je stil moet staan bij je eigen sterfelijkheid en die van anderen. Ik heb zelf geen angst voor de dood, omdat ik al mijn hele leven bewust bezig ben met het tijdelijke en het afscheid nemen. Mijn grootmoeder, met wie ik een innige band heb, is al jaren ernstig ziek en we nemen dus al jaren afscheid van elkaar. Als je voor dit soort dingen wegloopt, kunnen ze je op een gegeven moment heel onaangenaam verrassen.’

Moeten we haar boek dan lezen als een waarschuwing voor de oppervlakkigheid van ons bestaan waar stress haast tot statussymbool verworden is of voor onze verwijdering van de natuur en de naderende klimaatcatastrofe?
‘Ik beoog met een boek geen speciaal doel. Ik wil de lezer vrijlaten, ik wil hem niet waarschuwen of beleren. Ik wil hem onderhouden en misschien wil ik hem ook wel troosten. Hoewel Winters tuin wellicht een droevige, duistere roman is, zijn er veel lezers die verzoening met de wereld en het sterven vonden in het verhaal. Ik vind dat een groot compliment; de troostende werking van literatuur vind ik van onschatbare waarde.’