Blogpost:
Ninja Paap-Luijten
Genres waarvoor je een docent Nederlands misschien even moet porren ...
Ja, ik overdrijf. Dat doe ik graag ;)
Aan de andere kant: ik was ooit een scholiere die zich met moeite door de literaire olifanten heen worstelde, tot ze ontdekte dat er ook leuke literatuur te vinden was. En mijn docent? Die zei gewoon: zeg maar welk boek je wilt lezen, dan lees ik het ook en kijk ik of het goed genoeg is. (Kennelijk was ik gezegend met een van de tofste docenten Nederlands ooit.)
Als auteur van een van de meest gevreesde en (in de boekhandel) minst zichtbare genres, word ik hier tegelijk boos en verdrietig van. Ja, ik beken, ik schrijf fantasy. En dan ook nog eens high-fantasy. Er zijn ook nog steeds mensen die denken dat je dan over boze tovenaars, lallende dronken dwergen, gigantische vuurspuwende draken en jonkvrouwen in nood schrijft. Over avontuurtjes die simpel zijn. Niet over mensen. En al helemaal niet over datgene wat literatuur tot literatuur maakt: de werkelijkheid.
En dát is nou eens niet waar.
Literaire fantasy (dus niet de cliché "jonkvrouwe in nood" en "kind komt erachter dat hij prins is en redt de wereld"-verhalen) is per definitie méér dan het simpele avonturenverhaaltje. Literaire fantasy gaat niet over het avontuur, maar is een spiegel van onze werkelijkheid, van hoe mensen met elkaar omgaan en hoe ze reageren op wat ze meemaken. Thema's als "vriendschap", "liefde", "familiebetrekkingen", "maatschappijkritiek", etc, etc, kunnen ook allemaal voorkomen in fantasy. Sterker nog: een goede auteur kan die thema's in fantasy haarscherp neerzetten!
Bij mij, persoonlijk, is rouwverwerking een terugkerend thema in mijn verhalen, maar dat is zeker niet het enige thema. Er zijn hele stukken waarbij je niet eens doorhebt dat je fantasy aan het lezen bent. Misschien schrijf ik over vampiers, dwergen, elfen, mensen, en allerlei andere soorten, maar vergeet niet: in de kern schrijf ik over mannen en vrouwen zoals jij en ik. Mensen die iets meemaken en daar dan mee om moeten gaan. Mensen die tegen dingen aanlopen die behoorlijk lijken op "onze" werkelijkheid: is hun vriendschap bestand tegen wat er gebeurt? Valt het gezin niet uit elkaar? Hoe gaat de maatschappij om met vluchtelingen? Hoe slaan ze zich erdoorheen?
Mocht je er nog vanuit gaan dat fantasy (of horror of science fiction) geen literatuur "kan zijn", omdat het niet over "onze werkelijkheid" gaat, kijk dan nog eens naar die werken. Zitten er niet toevallig een paar thema's in die heel erg bekend zijn? Zit er niet, misschien wel een beetje stiekem, veel meer "werkelijkheid" in dan je in eerste instantie dacht? Misschien wel ...
Terwijl literatuur het avontuur verbergt in de werkelijkheid, doet fantasy het andersom: die verbergt de werkelijkheid in het avontuur. Misschien moet je iets beter kijken. Misschien leest het "minder zwaar" dan De Dure Literatuur. Maar misschien is het wel tijd om af te stappen van die verhoging waarop we literatuur hebben gezet, en eens even met z'n allen in de modder te plenzen. Want ook boeken die niet zo overduidelijk op het Hellepad der Literaire Opvoeding te vinden zijn, kunnen wel degelijk tot de echte literatuur worden gerekend ...
Mocht je scholier zijn: por je docent dan eens wakker, en zet eens een ander genre op je leeslijst. Literatuur lezen hoeft geen leestrauma's op te leveren.
Lees verder op mijn site
