Is 'Hebban olla vogala' het oer-ikje?
Al eenentwintig jaar publiceert NRC de rubriek 'ikje', waarin een persoonlijke ervaring of anekdote wordt verteld in 120 woorden. Als we naar de geschiedenis van de Nederlandse taal kijken, lijkt het erop dat het 'ikje' al veel en veel ouder is dan twee decennia. Is Hebban olla vogala, het Oudnederlandse liefdeszinnetje waar de Hebban lezerscommunity haar naam aan te danken heeft, het oer-ikje?
Het zinnetje 'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?' werd in circa 1100 door een monnik geschreven, om zijn pen te testen of als vingeroefening, in de kantlijn van het manuscript waaraan hij zat te werken. Het is een van de oudste geschreven zinnen in het Oudnederlands en betekent: 'Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve ik en jij. Waar wachten we nog op?'
LEES MEER OP HEBBAN / Eerste liefde in de Boekenweek: Hebban olla vogala
Om aan de voorwaarden van een ikje te voldoen moet de tekst uit maximaal 120 woorden bestaan, het woord 'ik' bevatten en een korte vertelling zijn. Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu? telt dertien woorden (check!), bevat het woord 'hic', Oudnederlands voor 'ik' (check!) en volgens NRC is het een tekst 'die naar een ontroerend, komisch of dramatisch einde toewerkt. Dat maakt een ikje tot een minivertelling en niet alleen maar een blote mededeling' (check!).
Ondanks dat het aan alle drie de voorwaarden voldoet, verwijst 'hic' niet naar de ik die het geschreven heeft. Frits van Oostrom stelde in 2004 dat de tekst waarschijnlijk geschreven is door een man, maar het taalgebruik van een vrouw heeft. Hij vergeleek de zin met Spaanse volksliedjes die veelal gezongen werden door vrouwen in diezelfde tijd – en daar bleken veel overeenkomsten tussen te zitten. Helaas, inhoudelijk gaat Hebban olla vogala dus niet over een persoonlijke ervaring of anekdote en kan het dus niet officieel als een ikje worden bestempeld. Misschien past dat ook wel een beetje bij Hebban, want wij houden sowieso niet van 'ikjes'!
LEES MEER / Recensieweken | Van leeservaring tot recensie
Voordragen
Heb jij je eigen ikje geschreven? Tijdens het Internationaal Literatuur Festival van 21 september tot en met 5 oktober kun je je intekenen voor de Ikjesmarathon op 22 september, waar je je ikje kunt voordragen. Insturen kan via ILFU.com.
