Geen slapeloze nachten van dr. Sleep

Ik was nogal opgetogen: het vervolg op De Shining. In een grijs verleden heb ik van zowel film als boek slapeloze nachten gehad. Wat daarvan over was, was een beeld van Jack Nicholson die met verwilderde haren een bijl door een deur ramt. En de zekerheid dat deze film, echt een van de meest huiveringwekkende die ik ooit gezien heb.

Voor wie net als ik het meeste vergeten is: in De Shining wordt Jack Torrence de concierge van het Overlookhotel. Helaas is dat een van die plaatsen waar vreemde verschijnselen een kans krijgen, en aangezien Jack een hevige drinker is die van zichzelf al een aardig agressieve inborst heeft, is hij door de kwade krachten die in het hotel huizen een makkelijke prooi om te manipuleren.
Zijn zoon Dan is een bijzonder kind, dat een gave heeft die het Licht genoemd wordt: hij is in staat om die kracht, het licht, te gebruiken om geesten te zien en de normale wereld te manipuleren.
De kwade krachten zetten Jack op tegen zijn zoon. Slechts door een gelukkig noodlot ontsnapt Dan aan de moordlust van zijn vader. Van het Overlook blijft niets over.

In Dr. Sleep zien we een volwassen Dan. De gebeurtenissen in het Overlook hebben hun sporen achtergelaten. Hij zit aan de grond, leidt een marginaal bestaan dat door drankmisbruik en geweld bepaald wordt. De monsters uit het Overlook hebben hem in zijn kinderjaren teruggevonden, maar met hulp van zijn gids heeft hij ze in kistjes in zijn hoofd opgesloten.
Als hij in het rustige plaatsje Frazier terechtkomt, eigenlijk per toeval, voelt hij dat hij daar moet blijven.
Hij vindt werk, wordt AA-lid. Dingen keren ten goede voor Dan.
En dan krijgt hij bezoek in zijn hoofd. Een kind, maar hij weet niet waar ze vandaan komt. In de loop van de jaren heeft hij regelmatig telepathisch contact met haar. En dan vraagt ze hem om hulp.
Een sekte van gruwelijke menselijke vampiers die zich voedden met de essentie van kinderen met Het Licht, de Ware Knoop, kruist haar pad bij toeval. En ziet haar als prooi.

De eerste bladzijden waren veelbelovend, zelfs iets té: dit beloofde zon boek te worden dat ik maar beter niet in de slapeloze uurtjes in het holst van de nacht kon lezen. Een echt eng boek.
Met geesten, ondoden, de belofte dat het op de volgende bladzijden zo angstaanjagend zou worden dat doorlezen eigenlijk te griezelig zou worden. Af en toe kropen er rillingen over mijn huid.
Maar de trillende vingers om bladzijden mee om te slaan, bleven uit.

Dat kwam gedeeltelijk omdat King beloftes niet inlost: als een voormalige dronkenlap hele enge wezens opsluit in kistjes in zijn hoofd, en de verteller belooft ons als het ware dat dit fout gaat, dan anticipeer je daar als lezer een boek lang op. Vergeefs, zo bleek in de slotakte.

Een doodenge sekte die op gruwelijke wijze kinderen vermoordt om hun levenskracht op te zuigen, die een dodelijke ziekte onder hun leden heeft waardoor ze massaal het loodje dreigen te leggen, geleid door een griezel van een vrouw. Een meisje met bijzonder grote krachten, dat voor hun de laatste strohalm lijkt te zijn.
Abra Stone, het meisje in kwestie, is een enorm innemend, mentaal behendig en vriendelijk personage.
Dan Torrance, die na het overleven van de gruwelen in hotel Overlook een pijnlijk mislukt leven vol drankmisbruik leidt, maar die een laatste kans lijkt te krijgen en die aangrijpt.
De AA speelt dan ook een rol in dit boek.
Het boek bevat voldoende ingredienten om er een huiveringwekkend geheel van te maken. Maar dat gebeurt niet. Het wordt nergens echt eng, je maakt je eigenlijk nergens echt zorgen om de hoofdpersonages.
En dat komt omdat King bij iedere gelegenheid dat hij het echt eng kan laten worden, de keuze maakt om dat niet te doen.
Het gaat allemaal te makkelijk, je voelt dat de personages nergens echt in gevaar zijn. En als de spanning zich wel opbouwt, is dat kortstondig: de oplossingen komen te makkelijk, te snel.

Zo mist King de gelegenheid om die duivelse demonen uit het Overlook los te laten op hun oude terrein, waar de leden van de Ware Knoop heel toevallig een hoofdkwartier hebben. Dat had natuurlijk gruwelijk uit de hand kunnen lopen. In plaats daarvan worden zowel de leden van de Ware Knoop als de gruwelijke demonen uit het verleden met gemak overwonnen.
Ook uit de machtsstrijd tussen Abra en de leidster van de Ware Knoop, voorwaar geen katje om zonder handschoenen aan te pakken, wordt de angel al gehaald voor deze goed en wel begonnen is: de Ware Knoop is verzwakt door ziekte en desertie van leden. Iets teveel verzwakt voor een daverende eindstrijd. Jammer.

De kracht van dit boek zit hem dan ook in andere dingen. King brouwt zijn gebruikelijk kleurrijke coctail van personages, gebeurtenissen en omgevingen. Zijn personages zijn als vanouds heerlijk uitgebouwd en levensecht. Je moet wel verder lezen, je wilt weten wat er met ze gaat gebeuren. En je wenst ze het beste.
Kings proza is in vergelijking met de laatste romans die ik van hem las, namelijk de Donkere Torenreeks, scherper, puntiger en bondiger. Het lijkt beinvloed door de internationale trend om scenes uit te benen tot essentiele beelden die de lezer direct emotioneel de weg wijzen, in trefzekere zinnen met een ritme dat toeleidt naar een slotzin die keihard binnenkomt.

De concentratie op familiegeheimen en op relatie tussen Abra Stone en Dan maken van dit boek meer een psychologische roman dan een echte horror. Het deed mij zelfs aan de boeken Pegasus on flight en Damia van Anne McCaffrey denken in sfeer en opzet.

Dit is een mild boek, een vriendelijk boek. Als schrijver zou ik zeggen dat King zijn darlings niet wilde killen – dat hij het gewoon niet over zijn hart kon verkrijgen die lieve Abra Stone aan echte horror bloot te stellen. En als lezer vond ik dat soms jammer. Maar niet heel erg.