Veit Harlan

Gabriele Tergit schreef een wonderschone roman ‘De Effingers’ die in 2020 werd heruitgegeven stammend uit 1951. Deze zomer verscheen het mooie ‘Zo was het nu eenmaal’ en daartussenin in 2021 werd uitgebracht haar rechtbankrapportages voor kranten uit de jaren twintig en gin dertig van de vorige eeuw ‘Over de lente en de eenzaamheid’ waaruit opstijgt hoe goed zij kan schrijven. Het is een rijke bloemlezing uit deze verslagen geworden waarin ze een scherp oog heeft voor al die mensen die aan de zelfkant van de maatschappij terecht waren gekomen en zich op allerlei wijzen en daarbij soms de randen van de wet overschreden. Een opmerking door deze of gene gemaakt tijdens de rechtszitting is voor haar het bouwwerk waarop ze haar verslag componeert. Oplichters, overspel, hoeren, smaad, travestie, scheidingen het trekt allemaal aan haar oog voorbij in aangrijpende verhalen waarin soms de eerste wereldoorlog nadrukkelijk in doorklinkt. Winkeldiefstal, verzekeringsfraude, ongelukken, armoede, drugs, brandstichting, ach wat trekt er niet voorbij aan haar scherpe oog en steeds kritischer wordende pen naarmate de opkomst van de Nazi’s en het rechtsconservatisme elke dag meer de overhand krijgt met rechters die overtuigd zijn van het feit dat de ‘Weimarrepubliek’ is voortgekomen uit hoogverraad en de straffen ongelijk verdelen over zij die ter linkerzijde verkeren en zij van de overkant. Het geeft een prachtig beeld van dit tijdsgewricht, een inkijkje in het leven van alledag in die jaren van mensen die probeerden hun leven overeind te houden, alledaags, eigenlijk onbeduidend en juist daarom zo bijzonder dat dit er is en misschien mede kan verklaren dat de werklozen, stoffenverkopers, boekhouders, postbodes en al die anderen de straat opgingen als verklede SS-ers, SA-ers of … en knokten met zij die ter linkerzijde stonden.