Mohamed Mbougar Sarr schept zelf zijn literaire geschiedenis

Mohamed Mbougar Sarr is een stilist, die vreselijk mooie zinnen schrijft en moeiteloos overstapt van de ene schrijfstijl naar de ander: een onderzoek, een dagboekfragment, een brief, dan is er een verteller, dan een gedachtenmonoloog met paginalange zinnen, dan weer is de hoofdfiguur de verteller. Het verveelt geen moment. Langzamerhand kom je als lezer steeds dichter bij personen en hun verleden.
Centraal in zijn boek ‘De diepst verborgen herinnering van de mens’ staat de zoektocht naar T.C. Elimane, schrijver van het boek Het labyrint der onmenselijkheid, dat geschreven is in 1938. Een boek dat zo net voor WOII als een bom binnenkomt in de boekenwereld en volgens de literaire kritieken in Frankrijk – op dat moment de woonplaats van de Senegalese Elimane – onmogelijk door een Afrikaan geschreven kan zijn. Dit kwetst de schrijver zo, dat hij vertrekt. Hij gaat op zoek naar zijn vader, die in WOII in Noord-Frankrijk is gesneuveld of vermist. Is deze Assane Koumakh zijn vader? Of is de broer van Assane, Ousseynou Koumakh de vader. Moeder is Mossane, die tot waanzin werd gedreven door de broers. Het verhaal leest als Russisch Matroesjka-poppetje, we komen steeds dichter bij het kleinste poppetje. Verschillende personages in het boek, vertellen ons steeds meer over deze Elimane en zijn afkomst, zo komen we dichter bij zijn verleden, maar ook bij het verleden van de vertellers.
Het boek begint met een bijeenkomst van Afrikaanse schrijvers. Want literatuur is een belangrijk thema in het boek. Dat komt ter sprake bij deze jonge Afrikaanse schrijvers. Diégane Latyr Faye is de verteller, maar hij laat graag het woord aan Siga D. ‘Als je een goede roman wilt schrijven, moet je die nu even vergeten. Je wilt me toch neuken’. Siga D komt over als een sensuele vrouw, die ongemerkt een grote rol heeft in het boek. Ze is een nicht van T.C. Elimane, ze is de minnares van Diégane of beter Diégane is haar minnaar, ze kent de geheimen. Deze jongste dochter van Ousseynou had een afkeer van haar vader en is hem ontvlucht, hij wist dat ze dat ging doen. Ze keerde Senegal de rug toe en is niet van plan er ooit weer naar toe te gaan. Diégane gaat wel terug en eindigt waar het allemaal begon.
En toch, een van de mooie quotes in het boek komt van zijn vriend Musimbwa: ‘Elimane was wat we niet moesten worden en toch langzaam worden. Hij was een waarschuwing die niet tot ons is doorgedrongen. Die waarschuwing aan ons, Afrikaanse schrijvers, luidde: verzin je eigen traditie, schep zelf je literaire geschiedenis, ontdek je eigen vormen, doorleef ze op plekken waar je verkeert, verrijk je innerlijke verbeelding, zorg dat je een eigen domein hebt, want alleen daar zul je een bestaan voor jezelf kunnen opbouwen, maar ook voor anderen.’ Mohamed Mbougar Sarr deed het; hij schreef een uniek boek.