Het gemis van een vader

Duizend vaders is de debuutroman van Nhung Dam (1984). Het is een fantasierijk verhaal over de elfjarige Nhung, een meisje van Vietnamese afkomst dat opgroeit in Beiahêm, een fictieve plaats in Nederland. Haar ouders zijn bootvluchtelingen die tijdens hun vlucht worden gered door de bemanning van een Noord-Europees vrachtschip dat hen meeneemt naar Nederland. In deze onbekende en koude omgeving bouwen de ouders een nieuw bestaan op.

Al snel ontstaan er problemen. De vader verlaat het gezin, de moeder ontwikkelt psychische problemen en er zijn schulden bij de Chinese maffia. Te midden van al deze ellende ontwikkelt Nhung zich tot een gevoelig en intelligent kind met een grote interesse in taal en kunst. Bovendien beschikt het meisje over een rijke verbeeldingskracht waarmee zij uit de rauwe realiteit weet te stappen.

De jonge Nhung heeft het namelijk niet gemakkelijk. Zoals bij veel vluchtelingengezinnen is de leefwereld binnenshuis heel anders dan die buitenshuis. Zo kent Nhung het Boeddhisme, weet zij dat rood de kleur van het geluk is en dat het getal 4 juist ongeluk brengt, en ruikt het in huis naar kurkuma, koriander en citroengras. Bij klasgenootjes ruikt het thuis naar jus, terwijl op straat de ijzingwekkende vrieskou in de lucht hangt.

Andersom begrijpen de kinderen uit het dorp weinig van Nhungs afkomst:

“Normaal haatte ik het als dingen niet klopten. Zoals de rotjochies uit de straat die China! China! (op z’n Engels, de opscheppers) naar me riepen in het voorbijgaan. China is een land, en ik ben geen land. En als ik al een land was, dan was ik toch zeker geen China. Ik werd er moe van uit te leggen waar Vietnam lag …”

De volwassenen in de buurt hebben evenmin een positieve invloed op het meisje. Zo komt zij op straat in contact met gokverslaafden, hoeren en maffiosi. Ook is de thuissituatie problematisch doordat haar vader het gezin verlaat terwijl haar moeder depressief achterblijft. De volwassenen maken nare dingen mee waar het meisje vaak getuige van is. Nhungs intelligentie en gevoeligheid vormen een lichtpuntje in deze duistere, troosteloze omgeving.

De fragmenten waarin het meisje schuldgevoel ervaart over het onaangekondigde vertrek van haar vader zijn hartverscheurend:

“…ik had hem niet moeten zeggen dat ik liever aardappels dan rijst at (hij had me aangekeken alsof ik zijn buitenechtelijk kind was), ik had hem niet moeten vragen mijn fietsband te plakken terwijl hij het al zo druk had, ik had hem niet moeten zeggen dat meneer Lever zich zorgen maakte of mijn vader wel genoeg woorden kende…”

Dit zoeken naar verklaringen voor de harteloze beslissing van een volwassene en uiteindelijk de schuld bij zichzelf neerleggen is een verdrietig proces. Telkens probeert Nhung haar omgeving te begrijpen, door gebeurtenissen te verklaren en te analyseren, of er in gedachten van weg te vluchten via haar levendige fantasie. Deze rijke verbeelding neemt toe in de loop van het verhaal.

Duizend vaders is een tragische en fantasievolle debuutroman over opgroeien in een onbekende, koude omgeving. Het verhaal is rijk aan originele, bombastische en onwerkelijke passages maar kent ook ingetogen momenten. De balans tussen beide raakt helaas zoek waardoor zowel het boek als de hoofdpersoon verdwalen in een fantasiewereld.