Geestig geobserveerd moordverhaal

Jonathem Lethem, schrijver en criticus van The New York Times schreef in een recensie over Broken river: “It’s a tense, surprising thriller, with perverse overtones of the Coen brothers variety, but containing an enigmatic narrative device, a kind of ‘haunting of the point-of-view’ – one which proves, as ever, that the novel can do things nothing but the novel can do.”

In één zin somt Lethem alle kenmerken op die dit boek zo verrassend en boeiend maken, en ja, Broken river lijkt bij tijd en wijle inderdaad op een nieuwe film van de Coen brothers. Met name op de momenten dat Louis en Joe in het script voorkomen. Louis is de arme sloeber die tegen wil en dank boef is, terwijl Joe de kwaadaardige bullebak is die niets zonder geweld kan oplossen en over geen enkel greintje empathie beschikt. Dé hoofdpersoon van het boek is echter het iets, die spookachtige aanwezigheid, die 'enigmatic narrative device' zoals Lethem het omschrijft. Het ontstaat in de keuken op het moment dat vroeg in de ochtend, rond de klok van één, het huis wordt verlaten: drie mensen - een man, vrouw en hun kind - haasten zich de deur uit, maar de haast is tevergeefs zoals snel blijkt. Wat er gebeurt, wordt op neutrale, emotieloze toon doorverteld door iets dat aarzelend ontstaat en zich voorzichtig door het nog onbekende huis beweegt:

"If an observer in het house were to climb the stairs that lead up from the kitchen, he or she would reach a narrow hallway interrupted by three doorways. [...] It is even possible to see them now, from the child's room: if an observer here were to turn off the overhead light and move tot the open window, he or she could make out the family standing around a station wagon parked at an awkward angle on a weedy gravel drive."

En die 'he or she' vertelt vervolgens wat zich buiten afspeelt, maar helemaal duidelijk wordt het niet, het is daarvoor te donker. Plezierig is het in geen geval, dat maken de geluiden wel duidelijk. De man en de vrouw worden nooit meer gevonden, maar het kind overleeft de gebeurtenissen doordat het zich verstopt. Eerst buiten, en even later, als iedereen verdwenen lijkt, brengt ze de nacht door in het huis dat ze de volgende ochtend weer verlaat om nooit meer terug te keren.
Jaren gaan voorbij. Jaren waarin er niet veel gebeurt en waarvan de Observer op een 'fast forward' wijze verslag doet. En dan, eindelijk, wordt het huis in het buitengebied van Broken river - waarvan niet alleen de rivier 'broken' is - gekocht door Karl, een beeldend kunstenaar die er samen met zijn vrouw Eleanor en dochter Irina gaat wonen. Dat er in het verleden een dubbele moord is gepleegd, op hun terrein weten ze. Zowel Eleanor als Irina trachten, met de online hulp van anderen om de moord alsnog op te lossen en tegelijkertijd te achterhalen waar de dochter van het vermoorde stel is gebleven. Als Irina haar denkt te hebben gevonden en dat bekend maakt, zet ze meer in gang dan haar lief is.

Karl, Irina, Eleanor, Louis en één keer de al dan niet teruggevonden dochter Sam, vertellen afgewisseld met de observer – die na verloop van tijd meer bewegingsvrijheid en een hoofdletter krijgt – wat zij meemaken en wat er in hun verleden gebeurd is. Stukje bij beetje wordt duidelijk wat zich bij het huis heeft afgespeeld al die jaren geleden, terwijl tegelijkertijd de gebeurtenissen in het heden almaar gevaarlijker worden om uiteindelijk Coen-brothersachtig te escaleren: genadeloos, gewelddadig en bloederig. Dit zou het perfecte einde van een origineel verteld verhaal zijn geweest, ware het niet dat de Observer nog nieuwsgierig is naar het wel en wee van een aantal randfiguren, terwijl de rest van de personages en zijn lezers – geheel terecht – klaar zijn met het verhaal.