Conceptuele pas de deux tussen maakbaarheid en lot

De Nederlandse schrijver Auke Hulst komt na zijn succesvolle roman Kinderen van het ruige land (2012) met de roman Slaap Zacht, Johnny Idaho. Hij laat in dit boek drie personen middels consciëntieus geconstrueerde verhaallijnen samenkomen in een virtuele, zo hij zelf zegt: "hedendaagse parallelle samenleving."

Het verhaal is niet zozeer in de verre, maar juist in de nabije toekomst gesitueerd waarin de huidige technologie een stap verder uitgedacht is. Om een voorbeeld te noemen: de Googleglass is geëvolueerd in de vorm van weblenzen die iedereen draagt. En om een volledig controleerbare wereld te hebben, is elke inwoner van de archipel ook verplicht een ‘oortje’ in te hebben, zodat controle te allen tijde kan worden uitgevoerd.

Op een door multinationals gecreëerde archipel leven de armen en rijken strikt gescheiden. De rijksten hebben een eiland dat volgebouwd is met villa’s en golfbanen en hoe zuiderlijker je komt, hoe armoediger de eilanden worden.

Een Nederlandse succesvolle bankier is ernstig ziek en heeft een Japanse wetenschapper naar de eilandengroep gehaald om te ontdekken hoe de cellen zich zodanig kunnen verjongen, dat het eeuwige leven ontstaat. Wat bijna vanzelfsprekend vraagstukken opwerpt: “Maar als alle cellen vervangen worden, wat gebeurt er met de ziel?” Het derde personage is een mysterieuze jonge jongen die iets ernstigs heeft meegemaakt, in tegenstelling tot iedereen op deze plek, onbekend is voor de controlerende macht en met een bepaald doel naar de eilanden is afgereisd.

Het boek zit zo boordevol betekenisgeving en vergelijking met de huidige maatschappij. Is het kritiek? Is het een extrapolatie van wat zich in de huidige wereld voordoet? In een gesprek met Bram Douwes zei Hulst het "paradox tussen steeds meer verbonden zijn (door digitale middelen) en steeds eenzamer worden", te willen beschrijven.

Hulst schrijft to the point en helder, maar de betekenis die gezocht moet worden achter de woorden, is  overdadig en overweldigend waardoor het lastig is de drijfveren van de personages te achterhalen en te doorgronden. Het is alsof de personages voortdurend in een pas de deux zitten tussen de maakbaarheid van het leven enerzijds en de afhankelijkheid van het lot anderzijds. Ergens tussen de diepzinnige betekenis van het verhaal, de artificiële wereld, de haast ondraaglijke eenzaamheid en de reflectie op de economie, politiek en wetenschap, verdwijnt de aandacht voor het werkelijke verhaal.

Dat Auke Hulst een schrijver is bewijst hij met zijn vakmanschap, zijn geslepen visie op de wereld en zijn inzicht in de reikwijdte van de literatuur. Al met al is Slaap zacht, Johnny Idaho met zeer veel vakmanschap een ingenieus verteld verhaal, waarbij de technologie steeds meer aan/op en in het lichaam geïntegreerd wordt, waarin de mensheid 24 uur per dag wordt gecontroleerd en gezien, maar Hulst weet daarmee de lezer niet mee te slepen in het verhaal.

Het werk roept een vergelijking op met de werken van de schrijver Houellebecq, maar is net iets optimistischer van aard en inhoud. Iets. Het concept is filosofisch intrigerend omdat je ertoe aangezet wordt na te denken over de koers van de huidige maatschappij, maar is daarmee meer een filosofisch, maatschappijkritisch boekwerk dat doorwrocht moet worden, om daarna in donkere cafés met espresso drinkende sigaarrokers na te spreken, maar het verhaal overstijgt het concept niet.