Chanoeka 1943 en 1944

Hannah en Anne Vier jaar lang zijn Hannah Goslar (door Anne in haar dagboek Hanneli genoemd) en Anne Frank buurmeisjes en elkaars beste vriendinnen. Anne woont op Merwedeplein 37, Hannah op nummer 31. Wanneer Hannah in juli 1942 bij Anne op bezoek wil gaan, hoort ze van meneer Goldschmidt (een kamerhuurder van de Franks) dat het gezin naar Zwitserland is vertrokken. Alleen poes Moortje is achtergebleven. In werkelijkheid zitten de Franks ondergedoken in het achterhuis.

Een jaar later wordt de familie Goslar door de Duitsers opgepakt. Via Westerbork komt het gezin in Bergen-Belsen terecht. De familie Frank woont twee jaar in het achterhuis als ze worden verraden. Anne en haar zus Margo komen via Westerbork en Auschwitz ook in Bergen-Belsen terecht. Begin 1945 ontmoeten de vriendinnen elkaar weer. Anne en Margo zijn dan sterk ondervoed en ziek. Hannah probeert voedsel en kleding voor de zusjes te smokkelen, maar kan hen niet redden. In maart 1945 overlijden ze beiden aan tyfus. Eerst Margo, een dag later Anne. Hannah en haar zusje Gabi overleven het concentratiekamp. Na de oorlog ontmoet Hannah de vader van Anne, Otto. Deze regelt dat de sterk verzwakte zusjes naar een sanatorium in Zwitserland mogen. Foto: Het feestje van Anne's tiende verjaardag. Tweede van links Anne, derde van links Sanne, vierde van links Hannah en tweede van rechts Ietje. (Juni 1939)

Jaren later schrijft de Amerikaanse journaliste Alison Gold Hannah’s herinneringen aan Anne op. Het boek is een mooie aanvulling op het dagboek van Anne. Je leert er Anne beter door kennen en het verhaal gaat verder waar Anne's dagboek stopt. Het is mooi dat er veel zwart-wit foto’s in het boek staan, die het verhaal van Anne en Hannah ondersteunen. Bijvoorbeeld een klassenfoto van de Montessorischool, een foto van de andere vriendinnen die in het dagboek van Anne worden genoemd en portretten van Hannah met haar ouders en haar kleine zusje. Ondanks dat de schrijfster niet voorbij gaat aan alle verschrikkingen die Anne en Hannah meemaken (honger, mishandelingen, verraad, deportaties en het overlijden van ouders), is het boek toch goed leesbaar voor kinderen van 12 jaar en ouder. De schrijfster heeft het boek in eenvoudige taal geschreven en de beschrijvingen van de gruwelijkheden zijn aangepast aan de leeftijd van de lezers.
Niet alleen Hanneli schreef een boek over haar vriendschap met Anne, ook Jacqueline van Maarsen de andere vriendin die lid was van het vriendinnenclubje (de kleine Beer min twee) schreef haar herinneringen op: https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/je-beste-vriendin-anne-jacqueline-van-maarsen.

Omdat het nu, net als in het boek, Chanoeka is twee citaten uit het boek over dit mooie feest:

Westerbork 1943, blz 74: Met Chanoeka voerden de oudste kinderen een toneelstukje op voor de kleintjes. Veel kinderen zaten al zolang in Westerbork dat ze hun ouders waarschijnlijk niet eens meer zouden herkennen als ze hen weer zagen......

Bergen-Belsen 1944, Blz 96: Mevrouw Abrahams wilde iets bijzonders voor de kinderen maken. Omdat er zo weinig te eten was, had iedereen last van hoofdpijn, kiespijn en pijnlijke gewrichten. De mensen wisten niet meer wat voor dag het was, ze voelden zich zwak en misselijk en konden niet meer denken. Ze verdeelden het eten onder elkaar en werkten het bedrukt naar binnen, todat iemand de Chanoeka kaarsen aanstak, die meneer Goslar van kleine stukjes margarine gemaakt had. Toen zuchtte iedereen....