Fantasy kent een enorm aantal interessante subgenres. Welke subgenres zijn er, wat houden ze in en welke boeken binnen dat subgenre moet je vooral lezen? In What sub? nemen we jullie mee op reis door de wondere wereld van de subgenres van fantasy. Vandaag gaan we terug in de tijd met het subgenre Swords & Sandal.

Wie meedoet met de categorieën van de Hebban Reading Challenge ziet voor deze maand "Lees een boek dat zich afspeelt in vroegere tijden" op de planning staan. Dat lijkt in eerste instantie misschien niet zoveel te maken te hebben met ons genre, maar het tegendeel is waar. Er is namelijk behoorlijk wat historische fantasy te vinden! Onder historische fantasy verstaan we boeken die zich afspelen in het verleden en waar fantasyelementen aan toegevoegd zijn. Maar het is ook mogelijk dat het gaat om een fantasywereld die kenmerken heeft van een bestaande historische periode.

Binnen het subgenre Historische Fantasy zijn weer verschillende onderverdelingen aan te brengen. Zo is er bijvoorbeeld Middeleeuwse fantasy, Celtic fantasy en Historische High Fantasy. Wij gaan echter voor het afstrepen van de subcategorie: Lees een boek dat zich afspeelt in de Oudheid: boeken binnen het subgenre Swords & Sandal.

This is Sparta!

Hoor je het Gerard Butler ook meteen roepen? Dan heb je zeker weten de film 300 gezien, een klassiek voorbeeld van de sandalenfilm of pepla, zoals het genre ook wel genoemd wordt in de films. Het genre kwam tot bloei in de jaren 50, met grote producties als The Ten Commandments (1956) en Ben-Hur (1959). Deze producties hadden veel succes in Amerika en Europa. Hierop volgde in de jaren 60 een hausse aan goedkoper geproduceerde sandalenfilms, voornamelijk uit Italië (zoals de spaghettiwestern de Amerikaanse western opvolgde). Onder deze titels zaten onder andere Ercole l'invincibile, Devil of the Desert Against the Son of Hercules en Maciste contro il vampiro. De makers van deze producties namen het echter minder nauw met de historische realiteit. In de jaren zeventig was de sandalenfilm minder populair, maar in de jaren 80 zorgde Conan the Barbarian voor een nieuwe belangstelling voor het genre.

Swords & Sandal

Vaak gaat het in dit genre om avonturenboeken die gesitueerd zijn in het oude Griekenland of het oude Rome. Niet zelden worden historische feiten vermengd met elementen uit de Griekse mythologie. In boeken zit het genre Swords & Sandal in de categorie mythologie/literatuur of hoort het bij fantasy. De periode van ongeveer 750 v.Chr. tot 500 n.Chr is een tijdslijn die wordt aangehouden om te classificeren.

Komt er iets meer magie om de hoek kijken, dan spreken we van het genre Swords & Sorcery. Een goed voorbeeld dat in allebei de subgenres kan vallen zijn de boeken over Conan de barbaar en Rode Sonja. In Swords & Sorcery is er sprake van actie in de vorm van gevechten en het gebruik van magie staat centraal. De personages zijn vrijwel altijd ofwel goed- ofwel slecht. Overleven en zelfbehoud zijn tevens centrale thema’s in het genre. Ook spellen zoals Dungeons & Dragons vallen onder dit genre.

Er bestaat ook nog heroïsche fantasy, maar in dit subgenre zijn er geen helden, maar juist bescheiden anti-helden die een daad uitvoeren en zich daarna terugtrekken van de roem.

King Arthur en zijn vervolg

De boeken rondom de mythes en legende van King Arthur en Merlijn zijn niet gesitueerd in de klassieke oudheid, maar vallen toch onder Swords & Sandal. De letterlijke sandaal zal waarschijnlijk vervangen zijn door dichte leren schoenen, aangezien Engeland niet zo warm is. Alhoewel King Arthur zich rond 500 n. Chr. afspeelt vallen de boeken niet onder Middeleeuwse fantasy of Epische fantasy, daarvan is teveel op bestaande verhalen gebaseerd en valt de tijdperiode te vroeg uit. Als je meer boeken wilt lezen over Koning Arthur, kijk dan eens bij ons artikel Ode aan Koning Arthur of bij Wat lees je na Nevelen van Avalon?  

De klassieke oudheid

Als je aan de oudheid in Italië denkt, denk je wellicht aan het Colosseum, aan Rome en zijn gladiatoren. Epische gevechten tussen mens en mens of mens en dier. De arena vormt in deel 2 van Jay Kristoff zijn werk Godsgraf een grote rol, maar eigenlijk zijn alle delen ondergedompeld in een oude Italiaanse vibe met prefecten, consuls en invloedrijke kerken.

Niet alleen op aarde kan Swords & Sandal zich afspelen, ook op andere planeten. Rood van Pierce Brown vinkt alle vakjes aan: de hoogste menssoort op planeet Mars zijn de Gouden, een soort Goden met vleugels en andere goddelijke kwaliteiten die de lagere kasten aansturen. Darrow als laaggeplaatste Rode transformeert naar een hogere versie van hemzelf en probeert zo een soort Hungergames te winnen. Kan hij op deze manier wraak nemen op de Gouden?

In Soleri neemt Michael Johnston je mee naar de tijd van de oude Egyptenaren en King Lear, naar de zonnegoden, naar offers en naar geweld zo’n 2800 jaar geleden. Officieel valt dit zelfs al buiten de klassieke oudheid, maar omdat de mythologie in de vorm van goden om de hoek komt kijken, zetten we deze toch in het rijtje.

Nog een Engelstalige suggestie is de Codex Alera-reeks van Jim Butcher. De serie volgt de coming-of-age van een jongeman genaamd Tavi in Alera, een rijk dat gelijkenissen heeft met het Oude Rome. Elke Aleriaan, behalve Tavi, heeft het commando over elementaire krachten of schepsels genaamd furies. Tavi moet daarom op zijn intelligentie overleven als het rijk op de rand staat van een burgeroorlog.

Magna Graecia

Dat Swords & Sandal zich niet alleen beperkt tot fantasy en films bewijst Madeline Miller met haar boeken Circe, over de mythologische heks met de gelijknamige naam en Een lied voor Achilles. Ze neemt je mee naar het oude Griekenland van de zonnegod Helios, naar het land van de titanen, mythologieën, geïnspireerd door de Odysee van Homerus.

Iets jeugdigere lezers geinteresseerd in het S&Sa-genre zullen genieten van de Percy Jacksonserie. Hierin is Percy Jackson, een halfgod en nakomeling van Poseidon samen met andere nakomelingen van de Griekse Goden samen in Kamp Halfbloed. Wat volgt is een serie vol avonturen. Zie het als een soort geschiedenisles, want je leert gelijk ook welke krachten elke Griekse god ook al weer had.

Carpe Diem en Rimanere in salute