Boekenblog

Het klassieker-genootschap

Johann Wolfgang von Goethe - Faust

op 01 april 2022 door Het klassieker-genootschap

Begin mei gaan we Faust van Johann Wolfgang von Goethe bespreken. Een klassieker waarin we onze tanden kunnen zetten!

Faust is de titel van het belangrijkste werk van de Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832). Het is de bekendste bewerking van de 16e-eeuwse Faustlegende. Eigenlijk gaat het om een treurspel, uitgegeven in vier edities: De oer-Faust, geschreven in 1772–75 en postuum verschenen in 1887. Faust – fragment, voltooid in 1788 en verschenen in 1790. Faust – deel I, verschenen in 1808. Faust – deel II, verschenen in 1832. (bron)

Een interessante link van de Mystieke school vind je hier

Nog een interessante link is van Karakters

Wanneer je mee wilt praten zorg dan dat je het boek op 1 mei uit hebt, iedereen kan aansluiten!

Reacties op: Johann Wolfgang von Goethe - Faust

1043207

01 april 2022

2022-04-01T11:27:00+02:00

Marjolein

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/scan%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/marjolein-28

257389

Ik heb het boek gekeend bij de bibliotheek en lees graag mee.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043222

01 april 2022

2022-04-01T11:47:53+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

Intrigerend boek. Ik dacht altijd dat Goethe een saaie classicist was en niks voor mij, totdat ik dit spetterende boek las. Wat een overweldigende stroom van inventiviteit, wat een eindeloze hoeveelheid aan bonte en verrassende taferelen. Benieuwd naar jullie reacties, en die ga ik dus van enige afstand volgen.....

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043225

01 april 2022

2022-04-01T11:52:04+02:00

Marjolein

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/scan%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/marjolein-28

257389

Ik ben benieuwd, ik zag er een beetje tegenop, maar door jouw reactie krijg ik er meer zin in.

1043222

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043370

01 april 2022

2022-04-01T15:36:44+02:00

La vida es bella

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/2019%20puy%20du%20fou%206.jpg

https://www.hebban.nl/!/lavidaesbella

328905

Ach, Goethe, wat is dat lang geleden! Ooit werd ik van mijn sokken geblazen door Die Leiden des jungen Werther en niet zo lang geleden vond ik het amusant Lotte in Weimar van Thomas Mann te lezen. Ik moet erover nadenken of ik de moed heb om Faust te herlezen. Auf deutsch selbstverständlich. Ik ben op dit moment ondergedompeld in Berlin Alexanderplatz van Alfred Döblin. Het is zo'n boek dat je niet te snel mag lezen, dus ik weet niet of ik Faust er nog bij kan nemen tegen 1 mei.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043371

01 april 2022

2022-04-01T15:38:46+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

Berlin Alexanderplatz, ik noem het bijna gelijktijdig met jou op deze spot, in de bespreking over Petersburg van Bely.

1043370

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043372

01 april 2022

2022-04-01T15:39:09+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

Lees je die ook in het Duits?

1043371

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043534

01 april 2022

2022-04-01T19:14:12+02:00

La vida es bella

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/2019%20puy%20du%20fou%206.jpg

https://www.hebban.nl/!/lavidaesbella

328905

Ik ben eens gaan kijken naar je commentaar. Petersburg van Bely ken ik niet, dus ik kan niet vergelijken. Wat mij verwondert, is dat er geen Dostojevski tussen je gelezen boeken staat. Ja, ik lees Berlin Alexanderplatz in het Duits (zucht). Nu ik ongeveer halfweg ben, ben ik het dialect, de klankveranderingen en het andere gebruik van Akkusativ en Dativ al wat meer gewoon. Je zal wel begrijpen dat dit boek een meerdere weken project is!

1043371

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043550

01 april 2022

2022-04-01T19:35:48+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

Respect. Het lijkt me een moeilijk boek om in Duits te lezen. Dostojevski heb ik nog niet gelezen, klopt, maar De gebroeders Karamazov ligt klaar.

1043371

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043558

01 april 2022

2022-04-01T19:45:08+02:00

La vida es bella

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/2019%20puy%20du%20fou%206.jpg

https://www.hebban.nl/!/lavidaesbella

328905

Ik denk dat je Dostojevski zal appreciëren. Tot nu toe heb ik er 3 gelezen. Er is ook heel wat Duitse literatuur tussen je gelezen boeken terug te vinden, wat ik nog niet veel gezien heb hier op Hebban.

1043371

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1043599

01 april 2022

2022-04-01T21:05:24+02:00

Nico van der Sijde

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/8382231.jpg

https://www.hebban.nl/!/nico-van-der-sijde

197389

Dostojevski mag je niet missen, @Jan, al vindt Nabokov van wel:-). Karamazov is inderdaad een hele mooie (vooral in vertaling van Arthur Langeveld) . En @La vida es bella: Berlin Alexanderplatz in het Duits, dat doe ik je niet na! Respect!

1043371

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1045548

05 april 2022

2022-04-05T13:25:22+02:00

Cies

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/reading%20man%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/Cies

294279

Een paar dagen geleden begonnen met het herlezen van deze Faust. Verwacht dat het zonder al te veel problemen gaat lukken om het boek voor 1 mei uit te lezen,

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1046156

06 april 2022

2022-04-06T13:10:38+02:00

*wil2*

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/wil_profiel.jpg

https://www.hebban.nl/!/wilma-van-der-stap-2

256924

Ik heb het e-boek gisteren aangeschaft en ik denk dat het me wel gaat lukken, het begin is in ieder geval veelbelovend. Karakters heeft een mooi artikel over Goethe en Faust https://karakters.nu/portret-johann-wolfgang-von-goethe/

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1046245

06 april 2022

2022-04-06T16:35:33+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Dank je wel, hij staat nu ook in het artikel.

1046156

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1046375

06 april 2022

2022-04-06T19:04:09+02:00

Marjolein

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/scan%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/marjolein-28

257389

Dank je voor het artikel Wil. Ik ben inmiddels ook beginnen met lezen, het is een bijzonder boek.

1046156

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056087

01 mei 2022

2022-05-01T11:03:08+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Wie zijn stukje wil plaatsen kan dat vanaf nu doen!

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056119

01 mei 2022

2022-05-01T11:26:24+02:00

Marjolein

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/scan%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/marjolein-28

257389

Laat ik de eerste dan maar zijn. Ik heb het boek gelezen in de vertaling van Ard Posthuma. Klaarblijkelijk wordt er over dit boek gezegd dat mensen het boek wel van titel kennen maar nooit lezen. Dat gold ook voor mij, ik wist niks over de inhoud van het boek. Het was een bijzondere leeservaring. Het boek heeft een heel hoog niveau van tempowisselingen (ik weet niet zo goed hoe ik het moet verwoorden). Je gaat van het een naar het ander, door het gebruik van de uitroeptekens voel je dat alles met energie wordt uitgesproken. Er zijn bijna geen zinnen die eindigen met een punt. Deel 1 is goed te volgen, dat verhaal is redelijk duidelijk. Het tweede deel was verwarrender met alle goden die voorbij kwamen. Dat was flink schakelen, zeker omdat ik aan het zoeken was naar het verband met het eerste deel. Op het moment dat ik dat losliet ging het beter. Ik was wel blij dat ik de afgelopen al wat meer boeken over de Griekse goden had gelezen, anders had ik er veel meer moeite mee gehad. Faust die land ging terugwinnen van het water deed me sterk aan de Nederlandse geschiedenis denken, ik zou dat niet zo snel met Duitsland associëren Het was werken om dit boek te lezen, maar ik ben blij dat ik het gedaan heb. Ik ben onder de indruk van de kennis die Goethe had om dit boek te schrijven, zonder die kennis had dit boek niet geschreven kunnen worden. Ik heb het boek 4 sterren gegeven.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056250

01 mei 2022

2022-05-01T13:50:48+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Flink werken, dat vond ik ook. Vond je het ritme van de verzen ook zo heerlijk en krachtig lezen?

1056119

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056478

01 mei 2022

2022-05-01T18:25:59+02:00

Marjolein

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/scan%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/marjolein-28

257389

Ja het voelde als een toneelstuk, het voelde alsof het voorgedragen werd.

1056250

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056140

01 mei 2022

2022-05-01T11:44:19+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Ik las de uitgave Faust 1 en 2 in een vertaling door Ard Posthuma. Het nawoord en de noten waren voor mij een waardevolle aanvulling, want het boek staat vol verwijzingen naar vooral de mythologie en de bijbel. Het is een vermakelijk boek, de poëzie maakt het lezen tot een aangename bezigheid, vooral wanneer je het verhaal te pakken hebt. Natuurlijk is het thema bekend, de uitwerking van Goethe vind ik heel mooi, het overstijgt mijn verwachtingen. In eerste instantie moest ik bij de Proloog denken aan Mulisch’ ‘De Ontdekking van de Hemel’, maar bij Mulisch is de mens al tot de ondergang gedoemd, terwijl Goethe de mens nog een kans geeft omdat God en de duivel het niet met elkaar eens zijn. Een schitterend boek om regelmatig nog even op te pakken om na te genieten van de prachtige verzen. ‘ 'Mefistofeles ( in Fausts lange toga) Verfoei de kennisdrang, veracht gerust de hoogste mensenkracht, vergaap je aan mijn duivelswerken, moge de leugengeest je sterken, die steeds onstuitbaar voorwaarts gaat – het lot heeft Faust een geest gegeven die niet te remmen is van vroeg tot laat en in zijn overhaaste streven de aardse geneugten overslaat. Ik sleep hem door het wilde leven langs platste trivialiteit, ik lijm hem dat hij staat te beven! en laat hem in zijn gulzigheid steeds nieuwe leeftocht voor zijn lippen zweven; maar tevergeefs hoopt hij op lafenis, en had hij aan de duivel niet zijn woord gegeven, hij werkt ook zó aan zijn begrafenis

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056300

01 mei 2022

2022-05-01T14:53:23+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

De associatie met Mulisch' Ontdekking van de hemel! Ik had die ook.

1056140

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056295

01 mei 2022

2022-05-01T14:47:38+02:00

Jan Haas

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/berlijn.jpg

https://www.hebban.nl/!/jan-haas

127953

Een aantal maanden geleden las ik Mefisto van Klaus Mann (zoon van Thomas).Voor deze bespreking las ik Faust I en II van Goethe zelf natuurlijk. Daarna las ik De draaischijf van Tom Lanoye en zag het door hem bewerkte Faust als toneelstuk. Ik ben dus goed voorbereid. Maar waar het met de hoofdpersoon in alle op Faust geïnspireerd verhalen niet goed afloopt, loopt het met Faust zelf, in de versie van Goethe, goed af. Althans, in het latere geschreven deel II. Maar vreemd genoeg staat op de voorkant van Goethes Faust: een tragedie. Dat doet toch vermoeden dat het om een verhaal gaat dat fout afloopt (in tegenstelling tot een komedie; een verhaal wat goed afloopt). Voor de rest is Faust verre van een komedie. De wetenschapper die zijn ziel aan de duivel verkoopt. Opvallend weer bij zowel Klaus als Lanoye is de ziel verkopende hoofdpersoon een man uit de kunsten (toneelwereld) en niet de wetenschap. In de toneelbewerking van Lanoye is het nog wel steeds een wetenschapper. Eén uit onze tijd: hij probeert een vaccin tegen Corona te ontwikkelen, wordt daarom bejubeld door het volk, maar de trieste waarheid is dat hij meer doden heeft veroorzaakt bij zijn experimenten en testen voor zijn medicijn, dan dat er mensen aan de ziekte zelf zijn gestorven. Mefisto koppelt hem aan het meisje op wie hij verliefd is, de dochter van één van zijn slachtoffers van zijn medicijn. Ondertussen is er een grotere rol weggelegd voor Wagner, zijn assistent, dan in het origineel. Wagner maakt clandestien een party drug in het laboratorium en houd een ander experiment van Faust levend in het laboratorium. Dat wat in het begin genoemd wordt; het creëren van een mens, wat erg aan Frankenstein deed denken. Uiteindelijk verovert deze mens in Lanoye’s versie de wereld: we veranderen allemaal in een zelfde soort, uit goud bestaande, robotachtige. Met ons loopt het dus ook nog eens slechter af dan de originele Faust. Nog wat losse notities: Het begin van Faust, de engelen in de hemel die overleggen… In eens schoot het me te binnen: Mulisch laat De ontdekking van de hemel op dezelfde manier beginnen. Heel erg mooi, maar moeilijk te doorgronden, vond ik de laatste twee regels van de opdracht (regel 31 en 32): “(..) wat ik bezit verschuift naar het verleden en wat verdween, wordt werkelijk in het heden.” Ik dacht zelf: Indrukken of beelden van verhalen die ik lees of meemaak; die bezit ik. Die indrukken langzaam verschuiven naar het verleden, dus steeds vager worden en misschien wel verdwijnen uit mijn geheugen. Kunnen die op een goed moment toch werkelijkheid worden? Ik kwam er niet helemaal uit. 4 sterren, zeker ook door het plezier van dit hele web van andere boeken en toneelstuk wat ik er zelf omheen spon.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056370

01 mei 2022

2022-05-01T16:07:25+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Sluimerende herinneringen zijn misschien de ‘verdwenen’ beelden die opgeroepen worden door een prikkel, de ideeën van nu vervagen omdat je je er bewust van bent. Op zo’n manier herbeleef je steeds weer een deel van je leven, bij het zien van een foto, het ruiken van een specifieke geur, het horen van muziek. De opdracht gaat eigenlijk om de tragiek van het ‘loslaten’ van zijn lied, het intieme karakter verdwijnt, nu mag elke lezer het lezen. Ik zie niet zo goed het verband tussen deze tragiek en de laatste regels van de opdracht, maar voel wel de weemoed. Dit staat achterin mijn uitgave bij de aantekeningen over tragedie: ‘Zowel in de hoofdtitel als in de titels der afzonderlijke delen noemt Goethe zijn werk een tragedie. Hoewel Faust geen ‘echte’ tragische held is (hij sterft van ouderdom en gaat in het geheel niet te gronde aan een dramatisch conflict), is de ‘condition humaine’ die hij verpersoonlijkt zeer zeker tragisch te noemen: Fausts ‘projecten’ (in wetenschap, magie, al dan niet gesublimeerde liefde, economie, politiek, landwinning) eindigen allen catastrofaal, zonder dat van enig leereffect sprake is. Hij is bij uitstek de mens die dwaalt zolang hij streeft.'

1056295

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056337

01 mei 2022

2022-05-01T15:39:50+02:00

*wil2*

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/wil_profiel.jpg

https://www.hebban.nl/!/wilma-van-der-stap-2

256924

Helaas heb ik door omstandigheden het boek nog niet uit. Ik vind het best pittig en je moet het echt met aandacht lezen. Ik heb sowieso altijd wel moeite om van dit soort teksten meer dan een paar bladzijden per keer te lezen. Ik had niet verwacht dat er zoveel humor in zou zitten. Ik ga stug door, maar het zal wel een langer termijn project worden.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056345

01 mei 2022

2022-05-01T15:43:43+02:00

Cies

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/reading%20man%282%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/Cies

294279

Net als anderen las ik Faust I & II in de vertaling van Ard Posthuma. Voor mij was het een herlezing, vorige keer zal zo'n 10-15 jaar geleden geweest zijn. Wat ik mij niet meer herinnerde was de lange parade van Bijbels en (Griekse) Mythologische figuren uit Faust II. Waar Jan onlangs Mefisto van Klaus Mann en De draaischijf van Tom Lanoye nog niet zo heel lang geleden heeft gelezen, geldt dit bij mij voor Doctor Faustus van Thomas Mann (de vader van Klaus). Wat Thomas Mann en Goethe gemeen hebben is de humor bij wat toch een zwaar en serieus thema is. De 'zielverkoper' is bij Thomas net als bij Klaus en Lanoye (dank aan Jan voor het opmerken) een kunstenaar, terwijl de 'zielverkoper' bij Goethe een wetenschapper is. Dit verschil in 'zielenverkoper' is aan de andere kant misschien niet zo heel groot. Wanneer ik het "Voorspel op het toneel" nog eens herlees waarin Goethe het trio: toneeldirecteur, grapjas en schrijver opvoert. De 'schrijver" is de meest serieuze van het drietal en is net als de wetenschapper op zoek naar het eeuwige schone. Het is hem niet te doen om tijdelijke roem. Het is de 'grapjas' net als Goethe's Faust juist wel te doen om de tijdelijke roem. Goethe's Faust is moe, teleurgesteld, chagrijnig, gedeprimeerd geworden van het jarenlang opgesloten zitten in zijn academische praktijken op zoek naar eeuwige waarheden zonder daarbij enige erkenning voor te krijgen van het grote publiek. De toneeldirecteur is alleen geïnteresseerd in financieel gewin. Dit trio van: het eeuwige, tijdelijke roem en financieel gewin komen we de hele tijd in Faust I & II in verschillende gedaantes tegen en personages als Mefistofeles en Faust beoordelen (bijna) alles op basis van een van deze criteria. Als er al één rode draad is in Faust I & II dan is het de nooit ophoudende menselijke strijd tussen deze drie. Als aanvulling op de opmerkingen van Jan over 'tragedie' : het tragische zit volgens mij in die nooit ophoudende menselijke strijd tussen het eeuwige/het goede/het schone/het ware - tijdelijke roem/korte termijn succes - financieel gewin/menselijk geluk wordt uitgedrukt in geld.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056745

02 mei 2022

2022-05-02T09:03:22+02:00

Joella van den Broek

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/FB_IMG_1638726128107.jpg

https://www.hebban.nl/!/joella-van-den-broek

195054

Ik vond het pittig om te lezen en heb daarom ook maar een silent movie bekeken over faust. Het is ook geen verhaal om in een ruk uit te lezen maar telkens kleine stukjes De poëzie vind ik dan wel weer sterk. Toch zou ik het verhaal toch opnieuw willen lezen om echt tot ontdekkingen te komen, er echt de tijd voor kunnen nemen. Dat ga ik dan ook de komende tijd nog doen. Wellicht kom ik er hier nog een keer op terug. Ik heb trouwens wel de notificatie gemist van dit artikel en vroeg me al af of er nog geen artikel geopend was. Maar heb het toch nog gevonden.

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056773

02 mei 2022

2022-05-02T10:08:46+02:00

Tea.

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/imagesUT80TQ7M%284%29.jpg

https://www.hebban.nl/!/jupiter

123896

Wanneer ik je een tip mag geven: elke eerste van de maand beginnen we met de bespreking van het uitgekozen boek en wordt het artikel van het nieuwe boek geplaatst. Wanneer je de boeken die op de agenda staan ook in je eigen agenda zet hoef je niets te missen. Wel vreemd dat je notificaties mist, we hebben daar het al eerder over gehad en geen oplossing gevonden, jammer. Kom rustig nog eens met aanvullingen wanneer je meer tijd gevonden hebt het boek te lezen.

1056745

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

1056875

02 mei 2022

2022-05-02T12:13:00+02:00

Joella van den Broek

https://static.hebban.nl/files/images/thumb/FB_IMG_1638726128107.jpg

https://www.hebban.nl/!/joella-van-den-broek

195054

Ik weet inderdaad ook niet waar het aan ligt maar heb het artikel gelukkig gevonden. Ik ga ook even de links bekijken en voor jullie misschien een tip; op YouTube staan ook bewerkingen, toneel en silent movies

1056773

+1 niet meer leuk × vind ik ook leuk

Het klassieker-genootschap

Vrijwel elke maand wordt er hier een klassieker uit de wereldliteratuur gelezen en besproken. Iedereen is van harte welkom om één of meerdere boeken mee te lezen en zich te mengen in de discussie daarna.

De keuzes komen op meerdere manieren tot stand. Nieuwsgierig geworden? Kijk in onze agenda welke boeken de komende tijd gelezen gaan worden.
In de “lijst van gelezen boeken” vind je een overzicht wat we zoal door de jaren heen lazen.

Kom rustig kennismaken in ons praatcafé. Dit is ook de plek waar je met vragen over ons genootschap terecht kan.

Het klassieker-genootschap werd in augustus 2015 opgericht door enthousiaste lezers hier op hebban.

klassiekergenootschap@gmail.com

Bekijk de website

Gerelateerd

Faust Johann Wolfgang von Goethe

Wil ik lezen

Wil ik lezen
Nu aan het lezen
Gelezen
Verwijderen
Favorieten
Verlanglijstje
In bezit
Uitgeleend

Challenges

Nieuwe plank maken
Loading
De wijzigingen zijn opgeslagen

Over

Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe was een Duits wetenschapper, tone...

Advertentie

Het klassieker-genootschap

Johann Wolfgang von Goethe - Faust

Reacties op: Johann Wolfgang von Goethe - Faust

Het klassieker-genootschap

Meer informatie

Agenda van het klassieker-genootschap

Ons Praatcafé nummer 5

Lezen we nu

China

Charles Dickens

Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland

Engeland, Ierland, Noord-Amerika

Frankrijk

Japan

Italië

Harry Mulisch

Nederland

Rusland

Scandinavië

Spanje, Portugal

William Shakespeare

Tsjechië

Vlaamse klassiekers

Zuid-Amerika, Midden-Amerika

Gesloten praatcafés

Gerelateerd

Faust Johann Wolfgang von Goethe

Over

Johann Wolfgang von Goethe