Het is een druilerige vrijdagmiddag in de herfstvakantie. Getipt door de Hebbanredactie, rijd ik met mijn moeder (80+), broer van 50 en zijn kinderen van 7 en 9 door het vlakke Groninger landschap naar het KinderBoekenHuis in Winsum. Een al even karakteristiek plaatsje als de dorpen waar we doorheen komen. In het KinderBoekenHuis zou een tentoonstelling zijn van kinderboeken uit of over de Tweede Wereldoorlog. Ik ben benieuwd naar wat het oplevert om met mijn moeder, die zelf een kind was tijdens de oorlog, en mijn neefje en nichtje naar de tentoonstelling te gaan. Maar ook naar wat je kunt verwachten van een kinderboekenmuseum in een kleine plaats op het Groninger platteland.

- door Marjoke -

Het gebouw op zich is al verrassend: een oude basisschool. Dat klinkt stoffiger dan dat het was, kennelijk was er net een nieuw gebouw neergezet voordat de school de deuren definitief moest sluiten. Het is licht, modern en precies zo groot als je van een dorpsschool verwacht. We worden welkom geheten door een gastvrouw, die verbaasd is dat wij van zover zijn gekomen. Mijn broer woont met zijn gezin in de buurt van Rotterdam. Storm loopt het duidelijk niet in het museum, op de kleine parkeerplaats was voldoende plek. In het midden van de ruimte beneden zit een groepje kinderen onder leiding van een illustrator te tekenen, een vakantieactiviteit van het museum. Ik zie mooie kunstwerkjes ontstaan.

Het museum oogt verder als een ouderwetse bibliotheek: dwars op een middenpad staan boeken in kasten, rijen achter elkaar en gevuld van de vloer tot aan het plafond.

Het voordeel van zoveel rust is dat er ruimte is voor persoonlijke uitleg. Onze gastvrouw vertelt dat het KinderBoekenHuis één van de drie kinderboekenmusea in Nederland is, de grootste zit in Den Haag en sinds kort bevindt zich ook één in Lochem. De collectie in Winsum bevat zo’n 30.000 titels, de oudste is van 1778 (Hiëronymus van Alphen) en het meest recente boek dat ik tegenkom is De Gorgels van Jochem Myjer. De verzameling is ontstaan in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen Toos Saal - Zuurveen, inwoonster van Winsum, een oproepje plaatste in het Nieuwsblad van het Noorden of mensen kinderboeken over hadden. Als sociologe en kinderboekenschrijfster deed ze onderzoek naar het kindbeeld door de eeuwen heen, zoals dat uit kinderboeken naar voren kwam. Binnen de kortste keren kreeg ze zoveel boeken dat het haar levensdoel is geworden om de verzameling te bewaren. In de loop der tijd zijn er heel veel kinderboeken bij gekomen. Na haar overlijden is het werk voortgezet door een groep vrijwilligers. De resultaten van haar onderzoek vind je in haar boek Van Zedenleer tot Bruintje Beer.

Aan mijn familie kan ik merken hoe leuk het is. Mijn moeders blik wordt meteen getrokken door de boekjes van W.G. van der Hulst (één van de meeste gevraagde schrijvers in het museum), daarna vraagt ze zich af of Joop ter Heul van Cissy van Marxveld er ook is. Ze wordt niet teleurgesteld. Mijn broer zoekt de boeken van K. Norel, zoals De Engelandvaarders. Keurig het alfabet op naam van de schrijver aflopend, vindt hij ze. Mijn neefje stuit op Kruimeltje van Chr. van Abcoude en mijn nichtje is verrukt van een Disneyversie van Cinderella. Van sommige boeken zijn inmiddels zoveel exemplaren beschikbaar dat je ze ook kunt kopen, in het museum of via Boekwinkeltjes.nl. Je kunt de boeken ook lenen.

Kortom: er is voor iedere leeftijd wel een boek en al die boeken brengen ook veel herinneringen naar boven. Al merkt mijn nichtje wel op dat ze het museum in Den Haag met de belevingswereld van Kikker van Max Velthuijs toch leuker vindt, hier is minder te beleven. Onze gids vertelt dat de collectie nog regelmatig wordt gebruikt door mensen die onderzoek doen naar jeugdliteratuur.

En de tentoonstelling over boeken uit de Tweede Wereldoorlog dan? Die is er wel, maar hij raakt wat overschaduwd door al die andere boeken. Ik vermoed dat het ook niet de bedoeling was om compleet te zijn, want ik mis wel titels zoals Oorlogswinter van Jan Terlouw. Wat er wel is, naast de boeken van K. Norel, zijn boeken van Piet Prins, pseudoniem van Piet Jongeling- oud kamerlid, journalist en verzetsman. Bovendien staat er een zuil met namen van joodse kinderen en tekeningen van die kennelijk gemaakt waren in het kader van een project voor kinderen over de Holocaust.

We gaan terug met een inmiddels waterig zonnetje, toch wel onder de indruk van de enorme collectie en wat het teweeg brengt als je al die (oude) boeken bij elkaar ziet. We komen vast nog wel eens terug. Zover is Winsum nou ook weer niet, een kwartiertje van de stad Groningen en ook met de trein goed bereikbaar. Als je van ver komt knoop je er een dagje Stad en Ommeland aan vast en neem vooral je oma of opa mee . Ze gaan vanzelf vertellen. 

Plan je een bezoek, check dan de website: www.KinderBoekenHuis.eu.