In een nieuwe reeks artikelen getiteld 'Mythische Maandag' leggen we diverse mythische figuren onder de loep, en geven we jullie tips van boeken waar deze wezens in voorkomen en hoe ze gerepresenteerd worden! Deze maandag bespreken we de lieftallige feeën. Feeën komen er in vele soorten in maten: in sommige YA zijn ze groot, in andere klein, in sommige zijn ze goedwillig, in andere hebben ze minder goede bedoelingen... Kortom: een interessant wezentje dat we eens beter moeten bekijken!

Dit artikel is geschreven door Elke

Een klein beetje geschiedenis...

Als we kijken naar de oosprong van de fee, lijkt het duidelijk dat de fee eigenlijk bedoeld was als een prachtig vrouwelijk wezen met magische krachten, vleugels en de magie om te toveren en wensen in vervulling te laten gaan. Kortom: de fee kan héél wat. Het ligt heel erg aan de cultuur waarin de fee benoemt wordt, om te bedenken hoe ze eruit ziet. In sommige mythes is de fee een klein opdondertje, terwijl ze in andere verhalen juist een soort 'fairy godmother' is geschenken brengt aan pasgeboren baby's. In de westerse cultuur werd het woord 'fee' eerst gebruikt voor een vrouw met magische krachten, daarna werd het ook gebruikt voor elven. Deze versie van de fee is 2000 jaar oud. 

De fee zoals wij die nu kennen is waarschijnlijk ontstaan in de Middeleeuwen, omdat het mythische wezentje toen begon op te duiken in diverse verhalen, mythes en folklore. Feeën kunnen goed zijn - en dus staan voor wezens die geschenken brengen - of juist slecht zijn - ze wisselen kinderen om en betoveren mensen om ze in verwarring te brengen. Verondersteld wordt dat de fee in een toverrijk woont, dat de mens niet kan zien, maar tegelijkertijd wel contact met ons kan maken. De fee is dus een mysterieus, doch veelal goedaardig wezen. 

Boeken, boeken, boeken...

1. The Iron Fey van Julie Kagawa

“Yeah, Mom, Ethan’s turned into a monster and my best friend thinks he’s a faery. How was your day?” 

In The Iron Fey volgen we Meghan Chase, een 'menselijk' meisje - ze ontdekt later dat ze de dochter is van Koning Oberon van het Zomer Hof en dus half Fey is - dat op het pad komt van de Fey omdat haar broertje door de 'Iron King' is ontvoerd. Samen met Fey Puck en Ash gaat ze op avontuur om haar broertje te redden. In deze serie zijn er dus 'Fey' aanwezig. Fey is eigenlijk een verbastering van het woord Fairy, maar Fey oftewel Fae worden vaker gezien als een soort 'grijs gebied' van feeën - ze zijn zowel goed als slecht. Eigenlijk een soort vermenselijking, zou je kunnen zeggen!

In deze serie volg je diverse feeën, uit diverse 'hoffen' zoals het Zomer Hof of het Unseelie Hof, die allemaal andere motivaties hebben en niet compleet goed zijn. Het is dus een mutatie van het oorspronkelijke mythische wezen, waarin het verhaal en de wezens gericht zijn op de seizoenen en bepaalde thema's en concepten die hen tot een bepaald hof binden en hen krachten geven. Je zou dus kunnen zeggen dat dit wel lijkt op A Midsummer Night's Dream van Shakespeare hè?

2. A Court of Thorns and Roses van Sarah J. Maas

“Be glad of your human heart, Feyre. Pity those who don’t feel anything at all.” 

Wie kent er deze geliefde boeken niet? Feyre, een gewone sterveling, komt op het pad van een grote wolf wanneer ze haar prooi wil vangen om haar familie te voeden. Echter blijkt dit een faerie Lord te zijn, die van the Summer Court van het koninkrijk Prythian - het faerie rijk dat gescheiden is van het mensenrijk door een hoge muur. Deze geliefde serie - waarschijnlijk grotendeels door de kracht van Feyre als personage én de relatie tussen Feyre en Rhysand - bevat heel veel mythologie over feeën.

Net zoals bij The Iron Fey draait het om seizoenen, maar ook hier worden er andere dingen toegevoegd: bijvoorbeeld the Day Court of the Night Court zijn enkele toevoegingen. Alle High Faerie Lords hebben ook speciale krachten die passen bij hun specifieke rijk - en er zijn verschillende soorten faeries. Je hebt de High Lords en Ladies, en dan de gewone faeries, die eigenlijk een soort 'bediendes' zijn en er dus niet menselijk uit zien. Er is dus een duidelijke hiërarchie, waarbij sommige faeries meer macht hebben dan anderen. Bijvoorbeeld Feyre en Rhysand, die beide alle krachten bezitten van alle Courts, aan het einde van de serie... Kortom: het gaat weer om machtige wezens die in een ander 'rijk' leven, krachten bezitten én bij een bepaald seizoen of thema horen. 

3. The Mortal Instruments van Cassandra Clare (en alle andere boeken in de wereld van de schaduwjagers)

"You are mortal; you age; you die," the Queen said dismissively. "If that is not hell, pray tell me, what is?” 

Hoewel deze keuze misschien niet voor de hand ligt - wanneer een YA-lezer denkt aan feeën - zijn er wel degelijk feeën aanwezig in The Mortal Instruments. In deze boeken, waar Clary ontdekt dat ze een schaduwjager is, een afstammeling van engelen die op demonische wezens moet jagen, zitten feeën die vaak niet helemaal op de juiste kant van het moreel kompas staan. Maar in de wereld van de schaduwjagers ligt de aard van feeën veel simpeler: er is het Unseelie en het Seelie Court. De hoogste faerie in het Unseelie Court is de koning en bij het Seelie Court is het de befaamde Seelie Queen. 

De origine van beeldschone wezens is zeker waar in deze boeken - feeën zijn prachtige wezens die elk ander wezen kunnen verleiden - maar hun innerlijk is bitter en donker. Ze zijn wezens met een demonisch tintje - ze spelen met de waarheid omdat ze niet kunnen liegen en houden ervan om mensen voor de gek te houden op wrede manieren. Kortom: de feeën in The Mortal Instruments zijn véél demonischer en slechter dan de feeën in de vorige boeken die ik heb benoemd. Het niet kunnen liegen is een ander mythologisch tintje dat niet in alle YA voorkomt - maar wél in deze boeken. Hierdoor worden de feeën alsmaar interessanter en is dit een van intrigerendste representaties in YA.

De fee komt dus in vele soorten, maten en vormen voor in de wereld van de YA-boeken. In elk YA boek wordt de fee op een andere manier gerepresenteerd. Wat wel opvalt is dat de naam 'fee', of in het Engels 'fairy', nauwelijks meer wordt gebruikt - er is altijd sprake van een verbastering. Ken jij nog een boek waarin feeën een rol spelen? Zo ja, wat is je favoriet?