Luisterboeken: pleidooi voor betere taal
Robert Van der Meiren
16-10-2018
32 reacties
+1
Discussie
Mijn lieve echtgenote is geen lezer. Ze heeft vele interesses, maar lezen hoort daar niet bij. Beweren dat ze in haar hele leven tien boeken heeft gelezen, is wellicht een overschatting, en zelfs dán blijft de vraag hoeveel van die tien ze ook effectief heeft uitgelezen. Voor zover ik mij kan herinneren was "Midzomermoord" van Henning Mankell het laatste boek dat ze ooit helemaal uitlas, intussen ruim tien jaar geleden. Sindsdien niks meer …Tot ze een goed jaar geleden per toeval het luisterboek ontdekte, en van de ene dag op de andere verslaafd raakte! Sedert die ‘fatale’ dag ‘leest’ ze zonder ophouden, ze is geen seconde zonder boek, ze verslindt het ene na het andere (nu "Een klein leven" van Hanya Yanagihara). Ze vindt het een geweldige ervaring, maar er is een probleem …
De overgrote meerderheid van die luisterboeken wordt ingelezen door Nederlandse sprekers. Daar is absoluut niks mis mee, ware het niet dat de tongval van die voorlezers nogal durft te verschillen. Nederlandse luisteraars hebben daar wellicht geen problemen mee, en zij merken die verschillen waarschijnlijk zelfs amper of niet op, maar voor Vlaamse lezers zijn die zeer opvallend. Enerzijds zijn er Nederlandse voorlezers die voor de Vlaamse luisteraar perfect verstaanbaar zijn ‒ ja, zelfs bijzonder aangenaam om naar te luisteren ‒ maar aan het Nederlands van andere valt voor de Vlaamse lezer geen touw vast te knopen. Uiteraard liggen er schakeringen tussen die beide uitersten.
Op vraag van mijn echtgenote heb ik een aantal (lange) fragmenten beluisterd van meerdere boeken die worden voorgelezen door sprekers uit beide kampen. En ik moet haar gelijk geven: zelfs ik, Vlaming maar met een Nederlandse moeder, kan sommige voorlezers gewoon niet verstaan. Deze voorlezers ‒ ze zijn gelukkig in de minderheid ‒ besteden onvoldoende aandacht aan het begrip “duidelijke articulatie”.
Ik wil niemand met de vinger wijzen, maar ik kan dit alleen maar illustreren aan de hand van voorbeelden. Ik geef er twee van elke soort, en vermeld telkens de link waar een fragment kan beluisterd worden (klik op “Luister een fragment” onder de afbeelding van de cover):
"Bericht uit Parijs" van Guillaume Russo, voorgelezen door Ilse Warringa, is uitstekend verstaanbaar voor de Vlaamse luisteraar:
https://www.hebban.nl/boeken/bericht-uit-parijs-guillaume-musso
"Als je het licht niet kunt zien" van Anthony Doerr, ingesproken door Sander de Heer, is werkelijk zalig om naar te luisteren, ook voor de Vlaming (en de reden waarom mijn echtgenote nu "Een klein leven" leest, ook ingelezen door deze Nederlander):
https://www.hebban.nl/boeken/als-je-het-licht-niet-kunt-zien-anthony-doerr
"De droogte" van Jane Harper, ingesproken door Inge Ipenburg, was slecht verstaanbaar (en alleen te volgen omdat ik toevallig ook de gedrukte versie in huis had om op tijd en stond te consulteren):
https://www.hebban.nl/boeken/de-droogte-jane-harper
"Extreem luid en ongelooflijk dichtbij" van Jonathan Safran Foer, voorgelezen door Jeroen Willems, was zo onverstaanbaar dat het beluisteren ervan moest worden onderbroken. Ook nu, als ik het fragment opnieuw beluister, weet ik nog steeds niet wat in de eerste zinnen gezegd wordt:
https://www.hebban.nl/boeken/extreem-luid-en-ongelooflijk-dichtbij-jonathan-safran-foer
Ik weet niet door wie de voorlezers uitgekozen worden, of wat de voorwaarden zijn waar ze moeten aan voldoen, maar ik pleit sowieso voor een strengere selectie. En ja, uiteraard geldt dit ook voor Vlaamse voorlezers, hoewel hun aantal vrijwel in het niets verzinkt tegenover het aantal Nederlandse voorlezers.
Een strengere selectie dus, maar ik vraag mij af of ook niet een scoresysteem op touw kan gezet worden. Wij houden hier alvast een lijst bij van “de goede en de slechte” voorlezers, want eens gedownload kun je een boek niet meer teruggeven.
Tenslotte nog dit: de rubriek “Luisterboeken” op Hebban, en met name de functie “Luister een fragment, blijkt nu een grote hulp te zijn om alvast een korte eerste indruk op te doen van de gehanteerde spreektaal.
