Indrukwekkend en realistisch verhaal

Soms heb ik wat bijzondere gedachten tijdens het lezen van een boek. Een gedachte die me met grote regelmaat overvalt, is: wat bijzonder dat deze gebeurtenissen nu net gebeuren nu ik dit boek lees. Ik snap natuurlijk ook wel dat het boek zo is geschreven dat juist die gebeurtenissen van belang zijn en dus beschreven moeten worden, maar ik probeer me altijd te bedenken hoe het verhaal gelopen zou zijn als bepaalde situaties niet gebeurd zouden zijn. Daarnaast gaan hoofdpersonen van boeken met enige regelmaat op reis, vrijwillig of juist helemaal niet vrijwillig. Het liefst zou ik dan willen dat er tóch nog een hoofdstuk gewijd zou worden aan de achterblijvers: wat gebeurt er met hen, hoe reageren zij en hoe verloopt het leven zonder dat familielid van wie zij zoveel houden?

Beide gedachten gingen ook door mijn hoofd bij het boek ‘De voorlezer van de sultan’ van Inez van Loon. Het verhaal speelt zich af begin 20e eeuw en gaat over Lilit, een meisje dat afkomstig is van de Anatolische hoogvlakte. Ze wordt meegenomen door een mensenhandelaar en samen met Bilal, een jongen uit Afrika verkocht aan de sultan van Constantinopel. Beiden moeten onderdeel gaan uitmaken van de harem en ze worden beste vrienden van elkaar. Lilit besluit zich zo afzijdig mogelijk te houden, zodat ze niet opvalt bij de sultan. Op een gegeven moment wordt ze echter toch opgemerkt en krijgt ze een belangrijke taak toegewezen: ze moet voorlezer van de sultan worden.

Doordat Lilit al vrij vroeg in het verhaal ontvoerd wordt, zat ik er direct in. Inez van Loon weet met vaart te schrijven en ik verveelde me dan ook geen moment. Ook weet Van Loon heel realistisch te beschrijven hoe het leven in een harem is. Ik had (en heb natuurlijk nog steeds) niet veel kennis daarvan, maar dit boek geeft, in verhalende vorm, een ontzettend goed beeld van hoe het moet zijn geweest om onderdeel uit te maken van zo’n harem: de concurrentie bij de vrouwen onderling, de strenge hiërarchie, maar bovenal het verliezen van je vrijheid.

Soms vond ik Lilit wel wat wijs voor een zevenjarige. Ze heeft al best volwassen gedachten en gedragingen, maar naarmate het verhaal vordert trekt dit bij en past haar leeftijd meer bij haar manier van zijn. Mooi is dat Lilit altijd stil verzet blijft tonen. In haar hoofd blijft ze altijd trouw aan wie ze is en waar ze vandaan komt, ze vergeet het niet. Die trots blijft overeind, ondanks alle onzekerheid en gevaren. Ook de vriendschap met Bilal is sterk als een rots en vanzelfsprekend. Wat er ook gebeurt, Lilit en Bilal blijven trouw aan elkaar. Wat knap is, is dat dit niet iedere keer benoemd hoeft te worden in het verhaal. Het is gewoon zo.

Aan het einde van het verhaal wordt er een nogal plotselinge sprong in de tijd gemaakt, waarin nieuwe personages worden geïntroduceerd. Het zorgde ervoor dat ik enigszins in de war raakte en ik op het laatst het idee had te moeten investeren in het leren kennen van nieuwe personages. Dat kostte me wat moeite, ook al wordt al snel duidelijk wat het doel is van deze verandering. Desalniettemin is ‘De voorlezer van de sultan’ een prachtig verhaal over trouw blijven aan jezelf en over vriendschap die alles overwint.