Het kaartenhuis van Sarah Neutkens

Sarah Neutkens deelde op social media dat ze een dag na het verschijnen van Toneelspelen al een vijf sterren recensie voor dit boek had gekregen van Knack.be. Prometheus deelde haar bericht met de tekst '1 dag uit en nu al 5 sterren te pakken!'.
De screenshot die ze deelde was zo ingezoomd dat je alleen de vijf sterren en wat afgesneden zinnen kon zien, met daaroverheen haar eigen rode letters: '5!!!!!!!!!!!!!!'.

Ik was benieuwd naar deze recensie, dus probeerde ik deze door middel van zoektermen te vinden op google. Ik vond deze niet, maar kwam wel terecht op Sarah Neutken's eigen website, https://www.sarahneutkens.com/. Onder literaire prijzen en nominaties noemt zij daar het volgende:

'Selected for Libris Literatuur Prijs 2022 (Blote Man, NL)
Longlist Bronzen Uil 2022 (Blote Man, NL/BE)

Winner Pieter Boddaert Prijs 2022 (Blote Man, NL/BE)'

Omdat ik nu eenmaal een beetje bekend ben met de literaire wereld, klonk dit me vreemd. En Een Blote Man Beminnen bleek na een korte check inderdaad niet op de longlist voor de libris 2022 te staan. Wat ze eigenlijk bedoelt is dat ze op de lijst met ingezonden titels stond, de zogenoemde "groslijst", maar ja, daar staat natuurlijk iedereen op, uitgeverijen sturen doorgaans gewoon alle romans die ze dat jaar publiceerden voor deze groslijst in. Afijn, "Selected", kan je, als je met je ogen knijpt, interpreteren als feitelijk juist.

Ook op de longlist van de Bronzen Uil 2022 stond ze niet, er bestaat namelijk helemaal geen longlist: https://www.tzum.info/2022/09/nieuws-de-bronzen-uil-heeft-door-wat-een-longlist-is-fout-bevestigt-de-relevantie-van-de-prijs-aldus-organisatie/

Ook hier betreft het dus geen longlist, maar de lijst met alle ingezonden titels. Met andere woorden: het is niet waar.

Ik had nog nooit van de Pieter Boddaert Prijs gehoord, en als je dit opzoekt dan kom je alleen bij Sarah Neutkens terecht die deelt dat ze hem heeft gewonnen. Na diep graven kwam ik erachter dat het de 'Schrijvers en Piemels Pieter Boddaert jr. prijs' is. Bekroning voor het beste lange citaat dat in 2022 op de schrijvers en piemels instagram pagina verscheen.

Als Sarah Neutkens de volledige naam van de prijs had genoemd, had ik hem wel makkelijk kunnen vinden. Het lijkt wel alsof ze niet wil dat kan worden teruggevonden wat het precies voor prijs is (misschien vind ze het te triviaal? terwijl S&P een hele sympathieke instagram pagina is), en in plaats daarvan alleen maar wil overbrengen: dit is een prijs. Ik heb gewonnen. Toegegeven, ‘ Pieter Boddaert Prijs’ klinkt prestigieuzer dan ‘Schrijvers en Piemels Pieter Boddaert jr. Prijs’.

In de flap van haar nieuwe boek Toneelspelen, staat in haar biografie ook dat ze is genomineerd voor de bronzen uil, maar opvallend genoeg niet dat ze is geselecteerd voor de Libris Literatuurprijs. Alsof Prometheus ook wel inzag dat er aan die prijs te veel prestige kleeft om dat onopgemerkt in een biografie te kunnen noemen.

Maar op je eigen website kan je natuurlijk alles zeggen wat je wil. En als ik een leek was geweest, dan had ik de lijst met nominaties en prijzen gezien en gedacht: wow. Indrukwekkend! Ik zou niet de kennis hebben om de lijst voor iets anders dan waar aan te nemen. Onder het kopje 'music' staan op haar website ook een aantal prijzen en nominaties, maar ik ben op dat gebied een leek, ik kan niet inschatten of ze op dit gedeelte van haar website ook de waarheid oprekt tot er iets scheurt. Misschien is dat allemaal waar, indrukwekkend!

Uiteindelijk verscheen een aantal dagen later toch de recensie van Knack.be waar Sarah Neutkens met een ingezoomde screenshot naar had verwezen:
https://focus.knack.be/meer/boeken-strips/drie-vragen-aan-sarah-neutkens-je-onthoudt-niet-bewust-iedere-gevel-die-je-passeert-maar-wel-dat-het-zonnig-was/
Zoals men kan lezen, is het geen recensie. Het is een drie-vraag interview met daaraan vooraf een korte synopsis van het boek. Onderaan het artikel staat wel 'Toneelspelen *****' maar het lijkt eerder een grafisch element. Nergens in het artikel velt de schrijver ervan op enige wijze een oordeel over het boek, laat staan een vijf sterren oordeel. Toch heeft Prometheus het ook als nieuwsbericht op hun website gezet:https://uitgeverijprometheus.nl/nieuws/voor-toneelspelen-van-sarah-neutkens-in-knack/ ‘Afgelopen woensdag kreeg Toneelspelen van Sarah Neutkens vijf sterren van Knack, nadat het boek 6 februari j.l. verscheen. Recensent Marnix Verplancke: ‘Toneelspelen deed me denken aan de zwart-witfilms van de Franse nouvelle vague.’ ‘
Dat dit het enige is wat ze uit het interview hebben kunnen pikken wat nog enigszins op een oordeel lijkt spreekt denk ik boekdelen.

In haar korte essay 'Tusseninmens', ook uitgegeven als boek, waardoor Sarah Neutkens ondanks haar korte carrière al drie boektitels op haar naam heeft staan, omschrijft Sarah Neutkens zichzelf als iemand die overal tussenin zit: niet helemaal schrijver, niet helemaal componist, niet helemaal musicus, niet helemaal model, niet helemaal fotograaf (en ze suggereert ook dat ze daarom helemaal niet zo heel veel verschilt van o.a. vluchtelingen). Ze voelt zich overal een buitenstaander. Maar benadrukt ook vooral dat ze het dus wel allemaal doet, als autodidactische multi getalenteerde duizendpoot. Zo komt het een beetje over als een humblebrag.

Blijkbaar heeft ze als buitenstaander, als tusseninmens, de neiging om de verschillende werelden waar ze zich tussen beweegt niet serieus te nemen:
ze beweert dingen die niet waar zijn wat betreft nominaties, en rukt media aandacht uit zijn verband zodat het lijkt alsof ze bejubeld wordt. Ze creëert zo een kaartenhuis van literair succes wat instort zodra je er met aandacht naar kijkt.

Maar dat geeft niet zoveel, want de helft van het publiek wat Sarah bespeelt, de groep die uit de muzikale of mode hoek komen, heeft niet de kennis om aandachtig te kunnen kijken. Als 'autodidactisch multitalent' is er altijd wel een gedeelte van haar toeschouwers wat niet anders dan onder de indruk kan zijn.

In dit artikel van de standaard: https://www.standaard.be/cnt/dmf20240205_94299413 wat twee dagen geleden verscheen zegt Sarah Neutkens 'Het is voor mij essentieel om zuiver en eerlijk te kunnen zijn in wie ik ben, wat ik doe en wat ik maak.'
En op de vraag 'Welke eigenschap stoort u het meest bij anderen?' antwoordt ze een lijst met aan het einde 'Niet integer zijn'.
Dat is misschien niet zo gek, we hebben vaak een hekel aan mensen waarin we iets vervelends van onszelf gespiegeld zien.

Nu zou je kunnen zeggen: "Ach, je gaat alleen maar prijsnominaties en vijfsterren recensies verzinnen als je erg onzeker bent, laat haar toch met rust.”. Maar ik denk dat het schadelijk is om hier niets van te zeggen. Schadelijk voor de literatuur in bredere zin. Er zijn namelijk schrijvers die wel gewoon op de shortlist van de Bronzen Uil, en de longlist van de Libris Literatuurprijs stonden.
Er is al zo weinig aandacht voor literaire prijzen, als we ook nog eens een oogje toeknijpen als mensen -die in het literaire veld komen grasduinen- erover liegen, gewoon zeggen dat ze genomineerd zijn voor dingen waar ze niet voor genomineerd zijn, dan valt er inderdaad nog weinig serieus te nemen. Dan verdient het inderdaad om genegeerd te worden.

Omdat Sarah Neutkens er zoals ze zelf zegt tussenin valt, maakt het voor haar ook allemaal niet zo uit, het is maar één van haar vele disciplines. Als het ene instort, dan huppelt ze gewoon naar het andere.

Maar het gaat al zo slecht met de literatuur, mensen lezen al zo weinig (al is dat waarschijnlijk in het voordeel van Neutkens), laten we er niet ook nog eens een poppenkast van maken.