Wist je al dat Xaden knap is?

Als dit je eerste fantasyboek is en je houdt van draken: leuk, ga vooral lezen. Maar als je al wat langer fantasy leest, zul je waarschijnlijk struikelen over de eindeloze herhaling en de vlakke uitwerking.

Xaden. Hij is lang. Heel lang. Heb ik al gezegd dat hij lang is? En knap, ontzettend knap. Zijn lippen zijn perfect, zijn ogen zijn onyx gekleurd met gouden vlekjes… mocht je dat na de eerste vijftig keer gemist hebben.

Violet, onze hoofdpersoon, draagt altijd dolken. Ook dat zul je niet missen, want elke keer dat ze een beweging maakt, wordt er weer vermeld dat ze gewapend is. Op zich prima, maar wanneer Violet als slim karakter wordt neergezet, verwacht je ook slimme observaties. In plaats daarvan duurt het soms pagina’s voordat zij iets doorheeft dat voor een lezer allang heel duidelijk is.

Voorbeeld met zo min mogelijk spoilers: Violet wordt in haar slaap aangevallen. Haar draak waarschuwt haar in haar hoofd dat “hij” eraan komt (wie zou dat nou kunnen zijn, met wie ze nota bene verbonden is en dit al een paar keer benoemd is?). Dan klinkt er nog een stem, een tweede draak die belooft haar te helpen. Iedereen in de kamer bevriest en de tijd op haar klok verstrijkt niet. En toch beseft Violet pas pagina’s later, nadat het haar expliciet verteld wordt, dat die draak de tijd kan stilzetten. Voor een zogenaamd slim karakter komt dat behoorlijk traag over.

Dan de vertaling. Het boek moest waarschijnlijk razendsnel vertaald worden om de TikTok-hype bij te benen, en dat merk je. Vroeger werden namen zorgvuldig vertaald of aangepast zodat ze beter pasten in het Nederlands; denk aan Hermelien Griffel of Marcel Lubbermans. Hier blijft alles log en onaf staan. Basgiath gebergte, leest gewoon voor geen meter. Riannon had Rianne kunnen zijn. Met De Veil weten Engelse lezer gelijk wat de dubbelzinnige betekenis is. In het Nederlands mist het de symbolische lading. Zulke vertaalkeuzes kunnen juist heel waardevol zijn om een boek vloeiender en toegankelijker te maken. Nu voelt het vaak alsof je half in een Engelse, half in een Nederlandse tekst zit.

Het is niet veel beter in het Engels: dezelfde herhalingen, dezelfde eindeloze uitleg, alsof de auteur bang is dat je ondertussen op je telefoon zit en elk detail moet worden herhaald. "Ik pakte mijn dolk die ik onder mijn tuniek verstop" (ja, die dolk die we al honderd keer hebben benoemd) "en ging klaarstaan voor de aanval." Tja, wat zou je anders doen als je actief in een gevecht zit?

Kortom: Fourth Wing heeft draken, romantiek en actie, en daar kan je absoluut van genieten als je er zin in hebt. Maar blijf vooral lezen en zoek naar fantasy met slimme, gelaagde personages en een vertaling die de lezer serieus neemt.

Gelukkig ligt er nog een hele wereld aan fantasy klaar waarin stoere vrouwen slim zijn zonder dat je dat steeds verteld hoeft te worden, en mannen onweerstaanbaar zijn zonder dat hun lippen en ogen je honderd keer worden opgedrongen.