De stille kracht van een onopvallend leven – Stoner van John Williams

Sommige boeken schreeuwen om aandacht; andere fluisteren, maar blijven veel langer hangen. Stoner van John Williams behoort tot die laatste categorie. Oorspronkelijk verschenen in 1965 en destijds nauwelijks opgemerkt, kreeg de roman pas decennia later de erkenning die het verdient. En terecht.

Stoner vertelt het leven van William Stoner, een boerenzoon die op jonge leeftijd naar de universiteit wordt gestuurd om landbouw te studeren, maar verliefd wordt op de Engelse literatuur en professor wordt. Wat volgt is geen levensverhaal vol heroïek of spectaculaire wendingen, maar juist een portret van een eenvoudig, pijnlijk herkenbaar bestaan – getekend door mislukkingen, persoonlijke strijd en stille triomfen.

John Williams schrijft met een sobere, heldere stijl die des te krachtiger is juist vanwege de ingetogenheid. Zijn proza is kaal, maar trefzeker. Er zit een diep humanisme in zijn toon, zonder ooit sentimenteel te worden. Stoner is een tragisch, maar ook uiterst mooi verhaal over plicht, passie, onuitgesproken liefde en de betekenis van werk.

Wat de roman zo bijzonder maakt, is de manier waarop het gewone leven van Stoner – zijn ongelukkige huwelijk, zijn academische frustraties, zijn terughoudende liefde – tot iets universeels wordt verheven. Zijn leven is een mislukking in de ogen van de maatschappij, maar in de ogen van de lezer wordt hij juist groots in zijn kalme vasthoudendheid.

Voor wie op zoek is naar actie, is Stoner misschien niet het juiste boek. Maar voor wie de kracht waardeert van literaire subtiliteit, van kleine gebaren en innerlijke strijd, is dit een meesterwerk dat diep onder de huid kruipt.