Een spannende en gelaagde gezinsroman.

Het thema van dit boek is op het eerste gezicht overzichtelijk en herkenbaar, je leest het al op de achterflap. Op zolder zit een puber die zijn ouders tot gekte drijft. Hij gaat niet meer naar school, is voortdurend aan het gamen, heeft niet of nauwelijks sociale contacten. Kleed zich in het zwart. Blowt. Er komt niets uit zijn handen, zwijgt veel, of mummelt wat, eet koekjes, wordt almaar dikker.

In de boekhandel word je, als je nietsvermoedend het boek oppakt en de achterflap leest, uitgedaagd met de tekst: wat doe je in zo’n geval? Op de voorkant staat: roman. Geen zelfhulpboek dus.

De moeder uit het gezin, Alma, is zelf psychotherapeut. Evenals de schrijfster, Judith de Graaf, overigens. Alma is een bekwaam therapeut, we krijgen regelmatig een kijkje in de therapiekamer als zij aan het werk is. Maar ook in de therapiekamer van haar leertherapeut, want dat moeten therapeuten ook doen om het vak te mogen uitoefenen. Vader Wilfred lijkt, evenals Alma, een succesvol mens en een bekwaam ouder. Er is immers nog een zoon en die doet het prima op school, in het gezin en in de maatschappij. Toch?

Op weg naar huis, in de trein begin ik aan het boek en pas ’s avonds laat moet ik overmand door slaap het boek wegleggen. Ik word gegrepen door de levendige, uiterst realistische en soms rauwe dialogen. Een detective kan vaak omschreven worden als een “whodunnit”, hier wordt de lezer in eerste instantie gezogen in zoiets als whydunnit. Natuurlijk is de nieuwsgierigheid gericht op de zoon. Vanwaar dit vreemde gedrag? Maar ook naar de moeder en naar de vader en relatie tussen ouders. Zij zitten immers ook in therapie voor deze zoon, die -natuurlijk, hoe kan het ook anders- niet meegaat naar de therapeut. Je raakt als lezer minder geïnteresseerd in wie hier schuld draagt, maar hoe het zit. Welk verhaal zit hierachter? Waarom zit ieder, inclusief therapeuten, zo gevangen?
De zoomlens gaat ook verder naar achter wanneer we een kijkje mogen nemen in contacten van de gezinsleden buiten het gezin: een buurman, een vriendinnetje met een eetstoornis die juist nauwelijks tot eten komt. Het lijkt allemaal zo’n huis-tuin-keuken gegeven en dat is het ook.

Je moet kunnen verdragen dat er voorlopig geen oplossing komt voor het puber-op-zolder-probleem. Dat het allesbehalve saai is komt doordat de aandacht van de lezer wordt vastgehouden door de flitsende dialogen, die naast meelevendheid ook meewarigheid oproepen. Voeg daarbij ook door de wendingen in het verhaal en de parallellen die zich steeds meer aftekenen op de innerlijke en daadwerkelijke dynamiek. Je wordt getuige gemaakt van een proces tussen mensen, dat ooit “ergens” (waar?) is gestart en meanderend een ongewisse richting zoekt. Met steeds verrassende tussenstadia overigens. En dat maakt het spannend, omdat het weer nieuwe vragen oproept.

Letterlijk draagt de roman de naam van de zorgende moeder. Het stelt, tussen de regels door de vraag wat nu eigenlijk zorg is. Of louter de zorg-relatie van ouders of vanuit professionals ook de ontwikkeling borgt. Welke aspecten van zorg belangrijk zijn en wie deze zouden moeten geven, of anders gezegd, hoe deze “relationeel” zouden kunnen ontstaan.
Een gevaar van dit soort verhalen schuilt in een waterig of moralistisch einde. Gelukkig trapt de schrijfster daar niet in. Het eind is een apotheose dat voor mij als verrassing kwam, maar nu ik er over nadenk zo logisch is!
Waar je in de klassieke omschrijving van een verhaal vooral een of meer personages centraal worden gesteld en bij een roman de ontwikkeling van deze personages de leidraad is, stelt de schrijfster op inventieve wijze de ontwikkeling van relaties centraal. Dit heeft als effect dat dit bijzonder genoegen is om te lezen.