Een dubbele ode

Dit boek van Renske Leijten is een – volkomen verdiende – ode aan advocate Eva González Peres die met onverstoorbare vasthoudendheid dit schandaal aan het licht wist te brengen. Daarbij werd zij op enkele cruciale momenten geholpen door een klokkenluider bij de Belastingdienst, een integere ambtenaar die Eva interne documenten verstrekte over haar tot fraudeurs bestempelde cliënten, die de Belastingdienst probeerde achter te houden, te verzwijgen of te ontkennen. Daarom is dit boek mijns inziens een net zo grote ode aan deze bijzondere klokkenluider, die door de top van de Belastingdienst aanvankelijk bikkelhard aan de schandpaal werd genageld.
Eva is Spaanse van geboorte, groeide op in Eindhoven en studeerde rechten aan de Universiteit Utrecht en heeft sinds 2007 haar eigen advocatenpraktijk. In binnen- en buitenland is zij inmiddels geroemd en gelauwerd om haar werk en zit nu in de Staatscommissie Rechtsstaat. Haar man runde in Eindhoven een gastouderbureau dat door de Belastingdienst volstrekt ten onrechte werd bestempeld als frauduleus en daardoor kregen vele van hun cliënten, vrijwel steeds gezinnen van kleur, automatisch datzelfde stempel opgeplakt.
Op heldere wijze beschrijft Renske uitgebreid de geregeld kafkaëske wijze waarop de Belastingdienst, het ministerie van Financiën - soms en zelfs rechters - met deze hele materie omsprongen. Basale grondrechten van burgers werden op grove wijze geschonden! Zonder Eva’s niet-aflatende inzet zou het ongetwijfeld veel langer hebben geduurd voordat de politiek er – aanvankelijk zeer schoorvoetend - actie op zou hebben ondernomen.
Tegen de achtergrond van dit toeslagenschandaal vertelt Renske ook over belangrijke gebeurtenissen in het leven van Eva’s gezin en haar Spaanse familie. Als dochter van een migrantengezin is Eva als geen ander in staat de enorme emotionele impact van dit schandaal op de levens van zo vele getroffenen en hun gezinnen op juiste waarde te schatten.
In haar slotwoord stelt Renske kritisch: "Dat tot op de dag van vandaag niet helder is komen vast te staan wat precies de selectie was en hoeveel mensen het betreft, is voor mij exemplarisch. Nog altijd lukt het niet om de feiten helder op een rij te krijgen."
Hopelijk draagt dit boek bij aan een spoedige afhandeling van alle nog lopende procedures en rechtszaken op dit terrein, wat voor overheid en rechtspraak beslist geen sinecure zal zijn. Het zal nog jaren gaan duren. Laat iedereen die nog waarde hecht aan een functionerende rechtsstaat en democratie in ons land dit boek vooral gaan lezen.
Andries Tóth, belastingadviseur