Elegant, rijk, en levensecht

Omdat ik niet langer kon wachten, heb ik ‘Hier en aan de overkant’ alvast als ebook gelezen. Dat was er iets eerder dan het papieren boek.
Al kort na het verschijnen van ‘Borduren in het donker’ in 2023, wist ik dat er een opvolger zou komen. En nu blijkt het zelfs om een hele trilogie te gaan. Terecht! Wat ik schreef over ‘The Cazalets’ en ‘Downton Abbey’ ter vergelijking, is inderdaad waar. Dit is niet zomaar een verhaal. Dit is ook niet zomaar een familie.
Blijkbaar heeft de auteur dat zelf ook zo gevoeld. Inmiddels, zo lees ik op de achterflap, is ze bezig met het derde deel van de trilogie over de MacEwens, de familie van de Schotse arts die in 1917 tijdens zijn werk aan het front helemaal instort.

In ‘Borduren in het donker’ lazen we enkel hoe hij in 1926 tijdens de zomervakantie teruggaat naar Frankrijk en Ghislaine bezoekt, de jonge vrouw op het chateau die toen voor hem zorgde. In die zin was het echt een novelle, een niet al te lang, afgerond verhaal. Al deden daar ook al veel personages in mee. Voor een echte novelle eigenlijk te veel.
Al die personages, en nog een paar extra, zien we terug in ‘Hier en aan de overkant’. Williams heeft een elegante manier van bijfiguren in te weven in het verhaal, zodanig dat je je soms afvraagt wie de hoofdpersonen zijn en wie de bijfiguren. Eigenlijk is dat een heel natuurlijk manier van vertellen, want in het echte leven is dat verschil er ook niet. Iedereen komt met zijn eigen unieke eigenschappen en eigenaardigheden.
Dat maakt dit boek zo bijzonder. Hoewel het begint met Alistair MacEwen, gaat het in feite over een hele groep mensen, hun onderlinge relaties, hun persoonlijke issues en wat zij met elkaar meemaken. Samen, in afwisselende combinaties en scènes, brengen zij de geschiedenis van de jaren twintig en dertig tot leven. Daarmee krijgt de lezer een rijk en uitgebreid beeld van hoe het leven was tussen de twee wereldoorlogen. Want dit eerste deel van de trilogie loopt helemaal door tot het voorjaar van 1939.

Een spannend moment om af te breken. ‘De volgende oorlog hangt als een storm boven de horizon’, zo staat het op de achterflap. En dat is ook zo. Al dat leed van de Tweede Wereldoorlog zal uiteraard ook de MacEwens moeten treffen, anders is er immers geen spannend verhaal van te maken. Bovendien heeft Williams een fijne neus voor drama en tragedie. Ik heb het bij sommige passages niet droog gehouden.
Wat mij vooral opviel is dat Williams niet bang is voor de menselijke emotie, van welke soort dan ook. En zij durft daarbij echt tot het randje te gaan, rakelings langs de afgrond. Maar sentimenteel wordt het nergens. Daarvoor heeft Williams inderdaad te veel psychologisch en filosofisch inzicht in de menselijke natuur. Zij weet van haar karakters echte persoonlijkheden te maken, mensen van vlees en bloed, zodat je al snel met deze of gene een speciale band voelt ontstaan.
Hoe die personages zelf tegen het leven aankijken, komt naar voren in de vele dialogen die allemaal erg natuurlijk en levensecht overkomen. Zo praat een man in paniek, een ongeduldig kind, een verliefd stel, een vader en een volwassen dochter tijdens een intiem gesprek bij de haard op een kille namiddag. Als lezer krijg je vaak het gevoel dat je er zelf bij bent.

Datzelfde geldt voor de beschrijvende stukken. Ook daarin gaat de auteur levensecht en filmisch te werk. En ik herhaal nog maar eens wat ik schreef over ‘Borduren in het donker’: het is goed te merken dat Williams naast filosofie ook geschiedenis studeerde. Ze weet waar ze het over heeft. Tot in de kleinste details heeft ze haar research op orde, of het nu gaat over kleding en auto’s, de medische zorg van die tijd of de politieke situatie in Europa, ze heeft het allemaal haarfijn uitgezocht. Wat mij vaak ergert in de meeste historische romans, dat er echt aperte fouten en onjuistheden in staan, dat is mij hier gelukkig niet overkomen.
Door zo’n veelzijdige thematiek en ook zo’n kleurrijke groep personages, lijkt mij dit boek (en ik hoop de hele trilogie) geschikt voor zowel mannen als vrouwen. Of je nu gaat voor mooie taal (tegelijk robuust en toch fijngevoelig), voor een consistent historisch verhaal, of voor personages waarmee je je kunt identificeren, je komt als lezer voluit aan je trekken.
Hoe dan ook een aanrader.