Beklijvend debuut

Cultureel psycholoog en auteur Keyvan Shahbazi vluchtte in 1983 uit Iran. In Nederland ging hij na zijn studies aan de slag als adviseur van verschillende ministers. Hij schreef ook columns voor de Volkskrant. Als cultureel psycholoog was hij verbonden aan de Politieacademie. Nu werkt hij voor de Nationale Politie en is hij lid van de Raad van Toezicht van Vluchtelingenwerk Nederland. De Amerikaan van Karadj is zijn debuutroman.

In De Amerikaan van Karadj maak je kennis met Piruz Sabet. Samen met zijn broer Payam groeit hij op in een rijke, westers gezinde familie in het Iran van de jaren ’70. Zijn moeder Akram is schooldirectrice, zijn vader Mehdi heeft een eigen bedrijf. Zijn ouders maken vaak ruzie, ze zijn afstandelijk tegenover hun kinderen en erg veeleisend. Piruz droomt ervan schrijver te worden, maar zijn moeder ziet eerder een toekomst als medisch specialist voor haar oudste zoon weggelegd. Piruz heeft weinig vrienden en trekt zich steeds meer terug in zijn eigen wereld. De Iraanse revolutie van 1979 brengt een einde aan het regime van de Sjah en zorgt ook voor een omwenteling in het leven van de veertienjarige Piruz. Hij proeft voor het eerst de smaak van de vrijheid, duikt onder in de wondere wereld van de literatuur en ontdekt de geschiedenis van zijn land.

Na de machtsgreep van Ayatollah Khomeini sluit Piruz zich aan bij een jongerenverzetsgroep. Samen met zijn nieuwe vrienden maakt hij lange bergwandelingen en smeedt hij wilde plannen. De jongens willen zich niet neerleggen bij de angst en het terreur van het islamitische regime van Khomeini en zoeken naar manieren om hun vrijheid te herwinnen. Het gevaar schuilt echter om elke hoek. Shahbazi schrijft beheerst en helder, zonder al te veel franjes. Toch is er ook ruimte voor literaire elementen, voor de onschuld en de fantasiewereld van een kind. Het zorgt ervoor dat het boek, ondanks de harde thema’s, toch verteerbaar blijft.

In het eerste deel van het boek ontmoet je een hele reeks personages. Gelukkig kan je steeds teruggrijpen naar de stamboom vooraan. Je maakt ook kennis met de Perzische cultuur en leert de geschiedenis van Iran beter kennen. De Amerikaan van Karadj begint als een Perzisch sprookje, maar er sluipt gaandeweg steeds meer gevaar en geweld in het verhaal. Piruz komt uiteindelijk ook in de gevangenis terecht. Daar ondervindt hij aan den lijve de gruwelijke wreedheid van het regime. De angst druipt van de bladzijden en grijpt je als lezer bij de keel.

Het debuut van Keyvan Shahbazi is een rauw en intens boek dat je sprakeloos achterlaat. De roman is gebaseerd op de gebeurtenissen die Shahbazi zelf meemaakte in zijn jeugd. Het is een indrukwekkende getuigenis van de folteringen en vernederingen die hij moest ondergaan, en van de dood van zijn vrienden, waar hij persoonlijk getuige van was. Daarnaast getuigt de auteur ook over vriendschap en familiebanden, over de liefdeloosheid en het geweld in zijn gezin en over hoe dit het leven van een jongeman kan tekenen. Onder de vorm van een roman geeft Shahbazi op imposante wijze weer hoe religieus fundamentalisme een samenleving kan ontwrichten. De Amerikaan van Karadj is zeer urgent en actueel, het is een verhaal dat moest verteld worden. Een beklijvende, sterke roman die heel veel lezers verdient.

https://thecactuslounge.net/2021/10/18/de-amerikaan-van-karadj-keyvan-shabazi/