Lichtelijk clichématige vertelling over een moderne familie

"Max had geen rijbewijs. Toen ze elkaar dertig jaar geleden ontmoetten, had Katriina hem bewonderd om zijn weigering mee te doen aan de autocultuur. Nu minachtte ze hem om dezelfde redenen."

Familie is de eerste roman van de Fins-Zweedse auteur Philip Teir (1980), die gepositioneerd wordt als het Europese antwoord op de Amerikaanse schrijver Jonathan Franzen. Veelbelovend dus, deze debuutroman. Toch weet Teir helaas niet geheel te overtuigen met zijn bitterzoete huwelijks- en familierelaas. Familie bevat scherpe, intelligente observaties maar Teirs rake beschrijvingen van een hedendaagse, Noord-Europese familie kunnen niet verhullen dat het verhaal en plot behoorlijk dunnetjes zijn.

Familie gaat over de socioloog Max, zijn vrouw Katriina en hun volwassen dochters Eva en Helen. Het huwelijk van Max en Katriina is een kaarsje dat langzaam dooft. De verbintenis is er nog op papier en van buitenaf gezien is er niets aan de hand, maar ergernis heeft de overhand genomen in het dagelijks leven van de twee. Max nadert de zestig en is al jaren bezig – het wil maar niet vlotten – met het schrijven van een boek over de grondlegger van de sociologie. Katriina werkt bij een gezondheidsinstituut in Helsinki en is van plan een groots feest te organiseren voor Max’ zestigste verjaardag. Eva, op zoek naar een hoger doel in haar leven, is naar Londen verhuisd om een kunstopleiding te doen en Helen is getrouwd met Christian, met wie ze twee jonge kinderen heeft. Klinkt allemaal nogal clichématig – en dat is het ook wel een beetje.

Katriina is namelijk het schoolvoorbeeld van een ontevreden echtgenote en moeder: ze wil al jaren een nieuwe keuken, maar Max vindt dat onzin. Het feest dat ze wil organiseren is eigenlijk vooral bedoeld om hun vrienden de ogen uit te steken en te laten zien hoe gek zij en Max, na al die jaren, zogenaamd nog op elkaar zijn. Max is het schoolvoorbeeld van een echtgenoot en vader die een jonge vrouw tegenkomt en zich laat betoveren door haar charmes. En Helen en Eva zijn schoolvoorbeelden van twee jongvolwassen vrouwen en dochters: de een is nogal burgerlijk en saai, de ander springt uit de ban door haar jarenlange relatie te verbreken en halsoverkop te emigreren.

Toch weet Teir hier en daar te boeien, met beschrijvingen en constateringen die zowel pijnlijk als geestig zijn. Bijvoorbeeld met zijn typerende beschrijving van de nogal neurotische Christian: "Volgens hem waren er weinig dingen weerzinwekker dan iets ongezonds doen wanneer het niet nodig was: de auto nemen als je kon lopen, limonade drinken als er water was, binnen zitten als het lekker weer was, of iets duurs kopen als er een voordeliger alternatief was. Het allerergste, dat hem bijna in een catatonische depressie deed verzinken, was iets ongezonds te kopen dat ook nog duur was." Ook weet Teir zo nu en dan op humoristische wijze kleur te geven aan triviale gebeurtenissen die zich voordoen in de levens van zijn hoofdpersonages en op die manier een gevoelige snaar te raken.

De vier verhaallijnen leiden overduidelijk naar een climax, een ontploffing, een uitbarsting. Uiteindelijk valt die een beetje tegen en gaat het verhaal van Familie als een nachtkaars uit, de lezer nogal ontevreden achterlatend. Al met al is deze vertelling dus maar net aan geslaagd.