Eerbetoon aan een eenvoudig leven

'Om kwart over vijf in de ochtend opende Nils Vik zijn ogen en begon de laatste dag van zijn leven.' Zo begint het boek 'De laatste dag van de veerman' van Frode Grytten. Als lezer moet je er dan maar zin in hebben om je hierin te storten. Je hebt inmiddels al een idee over de afloop. En wil je je een boek lang gaan hechten aan iemand die uiteindelijk sterft?

Nils is veerman van de Noorse fjordenkust, maar sinds het overlijden van zijn vrouw Marta weet hij niet meer zo goed waarheen hij op weg is.

'Hij kan zich geen moment in zijn leven herinneren waarop hij niet van haar hield of eraan twijfelde of zij ook wel van hem hield.'

Zijn volwassen dochters Eli en Guro hebben hun eigen leven en hebben hem niet meer nodig. Voordat Nils naar zijn veerboot vertrekt voor zijn laatste reis, laat hij nog een briefje voor ze achter op tafel en sleept dan zijn oude matras naar buiten om het te verbranden.

'Het smeulde even voordat het vlam vatte. De buitenkanten zaten vol vlekken. Nils Vik staarde naar de donkere ringen van bloed, de gele bloemen van urine, de moedermelkvlekken en decennia van sperma en zweet, resten van huid, haar en nagels, afdrukken van jam en koffie op bed bij elke verjaardag, momenten van hoop en vreugde die hij vergeten was en die nu in rook op zouden gaan. Hij meende zelfs dat hij de afdruk van haar lichaam kon zien, hoe ze als een S aan haar kant van het bed lag, maar dat was vast verbeelding. Het matras was het verhaal van een heel leven.'

Als Nils naar zijn veerboot, de MS Marta loopt, wordt hij direct vergezeld door zijn trouwe labrador Luna, die vroeger altijd bij hem in de stuurhut zat. Vroeger ja, want Luna is al twintig of vijfentwintig jaar dood na een aanrijding met een vrachtwagen. Onderweg, op Nils' laatste tocht, ontmoeten hij en Luna aan de lopende band overledenen die een rol hebben gespeeld in Nils' leven. Nils heeft door de decennia heen heel wat mensen vervoerd, naar de stad, de dokter, de dominee of de vroedvrouw.

'De boot van Nils was een klein stukje van hun bestaan, een korte pauze in hun dagelijks leven. Voor hem was de boot veel meer, was de boot zijn levensweg.'

Zo komt hij Jens Hauge weer tegen, een man die net als Nils gelukkig getrouwd zou willen zijn, maar niet zo goed weet hoe hij dat aan moet pakken. In de stad spreekt hij af met vrouwen, na het plaatsen van een contactadvertentie, terwijl Nils de dames van een afstandje gadeslaat en Jens achteraf advies geeft over de beste match.
Hij geeft een lift aan zijn oude schooljuf, die op de veerboot bekent dat ze altijd naar de vroedvrouw heeft verlangd, en ook zijn jongere broer komt bij hem aan boord op zijn laatste reis.

Bij elke nieuwe passagier leer je als lezer vooral Nils steeds een beetje beter kennen. Want over een veerman die jarenlang, dag in dag uit dezelfde route heeft gevaren, die dan misschien 'geen ontdekkingsreiziger was, maar van wie de geografie beperkt was', valt toch een hoop te melden. Deze Nils heeft het leven van velen geraakt en in sommige gevallen zelfs een andere wending gegeven. Zoals dat van de baby die hij, na alle verhalen van vroedvrouw Kari Aga, levend ter wereld weet te brengen op zijn veerboot.

Frode Grytten heeft met De laatste dag van de veerman een eerbetoon geschreven aan een eenvoudig leven en doet dat in korte hoofdstukken en korte zinnen. En ja, door al die verhalen van zijn passagiers ga je je aan Nils hechten, maar ik heb heel graag met hem meegevaren op zijn laatste reis.

De laatste dag van de veerman van Frode Grytten is uit het Noors vertaald door Geri de Boer. Ik ontving van de uitgever een recensie-exemplaar.