Verschrikkelijk noodzakelijk

Pff, het kostte me veel moeite om dit boek te lezen. Niet vanwege het aantal bladzijden of de thematiek. Wel vanwege de (oneindig) perverse beschrijvingen en de continue 'hunkering naar menselijkheid en daadkracht' die tevergeefs wordt opgeroepen. Hoofdpersonage Max Aue is niet geheel geloofwaardig: zijn weg, keuzes, ervaringen, grillige voorkeuren en reflecties (of het ontbreken daarvan) maken hem nogal uitzonderlijk. Maar daar gaat het niet om. Littell doet iets onvoorstelbaars door zo nauwgezet gruwelijke gebeurtenissen uit de Holocaust vanuit het oogpunt van een 'mens van vlees en bloed' te beschrijven. Want Aue herbergt vele personen en kanten van persoonlijkheden in zich. Hij was niet alleen onmenselijk, hij was niet alleen maar monster. Zoals niemand dat alleen maar is. We herkennen ons allemaal minsten in een aantal kanten van zijn persoonlijkheid. Verschrikkelijk en confronterend. Want waar sta ik, zou ik andere keuzes gemaakt hebben, waar doodt mijn gebrek aan lef en moed anderen, waar kies ik voor zelfbehoud ten koste van anderen (en ja heus met sausje van oprecht ongemak)?

Begrijpelijk dat veel recensenten zich afvroegen of het wel ethisch verantwoord was om dit boek te schrijven. Om het ultieme kwaad een menselijk gezicht te geven.
Jonathan Littell 'mag' dit boek schrijven. Hij moest het doen. Juist omdat de beschrijving 'vanuit deze kant' laat zien dat het kwaad banaal is en niemand hier vanzelf immuun voor is (H. Arendt, Eichmann-proces).

Manlief en ik lazen dit boek tegelijk, we vonden al tijden dat we dit verplicht waren aan.. ja aan wie of wat eigenlijk. Het moest gewoon. Geen plezier om dit boek te lezen. Noodzakelijk, dat wel.