Een generieke New York Times best seller, als dat je ding is

In How to stop time volg je Tom Hazard. Door zijn aandoening Anageria verjaard hij 15 maal langzamer dan andere mensen. We volgen hem als ogenschijnlijk veertigjarige man in hedendaags Londen, wezenlijk geboren in Frankrijk, Maart 1581. In het verhaal blikt hij terug op zijn turbulente lange leven met de aandoening en de gevolgen daarvan vandaag.

How to stop time is de generieke New York Times best seller, het voldoet aan alle typerende criteria. Daarmee is ook veel over deze titel gezegd. Ik wil de competenties van Matt Haig absoluut niet onderkennen. Hij schrijft geweldig. Het verhaal is origineel, tijdsprongen verhouden zich goed tot elkaar en heeft levendige warme personages. Echter voelt het verhaal alsof het geschreven is door een AI die precies weet aan welke vereisten een New York Times best seller moet voldoen. Het is té gepoleist, té gemaakt en mist de ruwe rauwheid van het echte leven.

Een sterke kant van het verhaal is de orginaliteit. Matt Haig geeft je een leuke speeltuin om je gedachten over te laten gaan met het thema onsterfelijkheid, hoe zou dat zijn? Leuk zoals hij terugkijkt op tijden lang geleden door de hedendaagse bril van Tiktok, Twitter, Tinder, etc. Zo zou een acteur uit die tijd (Mr. Burbage, 1599) volgens Tom Hazard zo lelijk zijn dat hij nog geen enkele swipe rechts op Tinder zou krijgen.

Sporadisch worden je gedachten echter even uit die speeltuin getrokken, vooral door onzuiverheden in de vertelling. Zo is het cognitieve vermogen en gedrag van Tom Hazard niet altijd passend bij zijn leeftijd. Eigenlijk gedraagt en denkt hij het hele boek met een vrij consistente stem en niveau, zowel als kind, volwassene en zeer hoog bejaarde man.

Ook is het vreemd en onhandig voor de vertelling dat hij zoveel historische figuren kent. Deze ontmoetingen met onder andere Shakespeare voelen geforceerd, zijn ongeloofwaardig en voegen niet altijd wat toe aan het verhaal. De ontmoetingen met deze historische beroemdheden zijn ook triviaal, oppervlakkig en doen de betreffende historische personen tekort, alsof een slecht verklede versie van hen even in het verhaal verschijnt.

Net zo triviaal en misplaatst vind ik hoe Matt Haig iconische momenten in de geschiedenis naast elkaar zet, of wat het hoofdpersonage Tom Hazard als iconisch ervaart. Zo noemt hij Donald Trump, Twitter en klimaatverandering in een adem als even grote mijlpalen, wat vreemd is voor iemand die al 500 jaar leeft. De verwijzing naar Donald Trump bracht mij als lezer tevens te dicht naar de actuele tijdsgeest. Het verhaal voelde ineens niet meer tijdloos en haalde mij eruit.

Matt Haig schrijft invoelbaar, meeslepend en warm. Dat maakt het boek goed. Bij herhaling zwijmelt het hoofdpersonage over de mysterieuze eigenschappen van een onsterfelijk leven, de geschiedenis en de toekomst. Dit gaat erg vervelen, voelt als herhaling en paginavulling.

Tenslotte mijn grootste kritiekpunt op de vertelling. Angst is van grote invloed op de levensloop van Tom Hazard. In elke tijdsperiode heeft hij wel wat te vrezen en moet hij vluchten, altijd ten gevolge van zijn aandoening. Niet altijd is de dreiging geloofwaardig waardoor je de plotwendingen niet goed kan volgen.

In de middeleeuwen wekt zijn langdurig aanhoudende jonge voorkomen argwaan, wordt zijn moeder verdacht van hekserij en moet hij vluchten, opzich geloofwaardig. In de moderne tijd vormen biochemische bedrijven het gevaar die uit zijn op zijn lichaam voor stamceloogsting. Naast dat hier in het verhaal geen concrete aanwijzing voor is (onzichtbare dreiging) zou een stamceloogsting hem ook niet fataal zijn. Dit is een onschuldige medische ingreep die veel gedaan wordt.

Kort samengevat. Een generieke New York Times best seller die prettig wegleest en waarbij je makkelijk weg kan zwijmelen, zolang je je niet teveel laat afleiden door inhoudelijke onzuiverheden.