Jón Kalman Stefánsson neemt je mee in de werkelijkheid van IJsland in Vissen hebben geen voeten

Vissen hebben geen voeten is een prachtige roman die het gevoel dat IJsland bij je oproept volledig recht doet. Zwart, donker, afstand, zee, liefde: woorden schieten te kort.
Elke zin in dit boek is een stukje proza op zich en taal, het gebruik van woorden of het juist niet onder woorden kunnen brengen van gevoelens en gedachten, is de rode draad in deze roman.

Het is geen makkelijk boek om te lezen door de enigszins verwarrende opbouw van de verhaallijn en het uitblijven van de opbouw tot een plot, maar eenmaal opgaand in de wonderlijke belevingswereld van IJsland en daarmee het geboorteland van Ari, één van de hoofdpersonen van deze roman, word je meegenomen in de geschiedenis en het heden van Ari en een mysterieuze verteller. De verteller blijft onbekend, maar neemt je afwisselend mee in de familiegeschiedenis van Ari, zijn vriendschap en jeugd met de verteller en het heden.

Na twee jaar weggeweest te zijn uit IJsland, keert Ari terug naar IJsland, na een bericht van Ari’s stiefmoeder dat zijn vader op sterven ligt. De plaats van bestemming is Keflavik, het dorp waar Ari is opgegroeid, om daar zijn verleden onder ogen te komen. Vissen hebben geen voeten beschrijft de familiegeschiedenis van Ari. Van Ari zelf en zijn mislukte huwelijk, Ari’s jeugd, het verlies van zijn moeder op jonge leeftijd en de daarmee gepaard gaande moeizame relatie met zijn vader door onbegrip en het niet spreken van dezelfde taal.

De liefde tussen zijn opa Odd en oma Margaret is door het hele boek verweven. De zwarte depressieve wereld waarin Margaret zich gedurende haar leven vele malen heeft begeven en het zware vissersbestaan van Odd hebben een evenredig deel in het verhaal en beschrijven exact wat het harde koude, maar magische eiland IJsland met je kan doen. Ook in hun liefdesgeschiedenis is het gebrek aan het spreken van dezelfde taal een knelpunt.

Keflalik, de zwartste plek op aarde als je de verteller moet geloven. In het verleden uitgedaagd door de astronauten die daar getraind werden voor een missie en opgevrolijkt door de Amerikanen die gestationeerd waren op de Amerikaanse basis en daardoor in bezit van een vliegveld. Keflavik, de plaats waar Ari is opgegroeid, heeft gewoond en is ontvlucht na zijn scheiding. Keflavik, de plaats die symbool staat voor wat IJsland is, natuurlijk, magisch, onherbergzaam, vergankelijk en niet te vangen in woorden.