Duizelende roadtrip met een chimpansee

Voordat de Canadese schrijver 13 miljoen exemplaren verkocht van zijn bestseller, die tevens succesvol werd verfilmd, werkte hij namelijk aan roman die gesitueerd was in het Portugal van 1939. Tijdens zijn verblijf in India hoorde hij het verhaal van Pi en Martel besloot om zijn huidige manuscript in zijn bureaulade te schuiven. Het project werd echter nieuw leven ingeblazen en het resultaat is te lezen in zijn nieuwe roman.   

De hoge bergen van Portugal is niet een roman die makkelijk te classificeren is. Het verhaal is opgebouwd uit drie delen die tegelijkertijd een ander tijdsbeeld vertegenwoordigen: een man die de voorkeur heeft om achterwaarts te lopen en Lissabon verlaat met één van de eerste automobielen, een patholoog anatoom die op oudejaarsavond 1938 een indrukwekkende autopsie uitvoert en een bijzondere vriendschap tussen een ex-politicus en een chimpansee. Pas na het lezen van deze drie op zichzelf staande verhalen (Thuisloos, Thuiswaarts, Thuis) wordt hun onderlinge verbintenis duidelijk. Ze kunnen beschouwd worden als drie novelles.

Mensaap

In zijn nieuwe roman kiest Martell opnieuw voor de aanwezigheid van een exotisch dier. Deze keer is het niet een tijger die een belangrijke rol vervult binnen het verhaal, maar een chimpansee die in meerdere gedaanten opduikt in het verhaal. Het dier vervult in de levens van de drie mannen een rol waardoor zijn hun leven, en voornamelijk hun rouwproces, op een andere manier bekijken. Met name het derde verhaal weet op een fascinerende wijze de vriendschap tussen mens en dier te illustreren. Het verhaal toont overeenkomsten met de bijzondere vriendschap van Pi en de Bengaalse tijger die in Het leven van Pi werd opgevoerd, waarin het verhaal in eerste instantie om een mysterieuze sfeer heeft om later de relatie tussen mens en dier in te laten zien. 

Magisch realisme

Opnieuw weet de auteur een sfeer neer te zetten die wordt gekenmerkt door uitersten. Terwijl de spirituele zoektocht in het eerste verhaal een bijna picaresk karakter heeft, wordt het tweede verhaal gekenmerkt door kleurrijk taalgebruik (de vertaling van deze roman werd gedaan door Marijke Versluys) waarin een autopsie met een bizar verloop wordt beschreven. Het lukt Martel hiermee om de lezer de diepere betekenis achter een verhaal pas op een later moment te laten inzien, waardoor je af en toe ontgoocheld achterblijft. Een ingetogen verhaal vervalt hierdoor af en toe in extreme situaties, terwijl een gruwelijke situatie wordt afgezwakt tot een volledig normaal voorval.
  

Elke dode is een boek met een eigen verhaal, elk orgaan een hoofdstuk, en de hoofdstukken vormen een samenhangend geheel. Het is Eusebio's taak om die verhalen te lezen, elk bladzij met een scalpel om te slaan en aan het eind van elke vertelling een verslag op schrift te stellen. 

Lichtvoetig

Hoewel de personages zich alledrie in een andere fase van het rouwproces bevinden, benadert Martel hun verhalen ook met humoristisch perspectief. Zo loopt Tomás uit het eerste verhaal elke dag achterwaarts over straat omdat hij heeft besloten God zijn rug toe te keren na de dood van zijn vrouw en zoon. Juist het gebruik van humor in een situatie die ieder mens meerdere keren in het leven overkomt, zorgt ervoor dat de lezer niet in een zwaarmoedige toestand komt. Martel laat in zijn nieuwe roman personages de diepe dalen van het leven ervaren op de hoge bergen van Portugal.

Later deze week lees je op Hebban een interview met Yann Martel over zijn nieuwe roman De hoge bergen van Portugal.