Esther Walraven: heel veel mogelijk waargebeurde verhalen

Als wetenschapper en psychologe is Walraven gefascineerd door onze hersenpan. In haar kinderboek Waarom achtbanen te gek zijn! bespreekt Esther de werking van de hersenen. Wat dat betreft lijkt haar YA-debuut Daan & Nadia een connectie te hebben met haar eerdere werk.  

‘Hoewel Daan & Nadia een totaal ander boek is dan Waarom achtbanen te gek zijn! speelt psychologie inderdaad in beide boeken een belangrijke rol. Ik ben van jongs af aan al geïnteresseerd in de werking van het menselijk lichaam en de hersenen in het bijzonder. Ook de rol die biologie speelt bij het menselijke gedrag vind ik erg interessant. Ik ben zelfs gepromoveerd op een onderzoek naar de relatie tussen voeding en de (hersen)ontwikkeling van kinderen!   Inmiddels geef ik alweer tien jaar les in de psychologie. Een zeer boeiend onderwerp dus, dat zeker in mijn boeken terugkomt. De voorbeelden die ik in mijn lessen gebruik om lastige psychologische theorieën uit te leggen aan mijn studenten, vormen ook de basis voor de weetjes over hersenen en gedrag die ik in Waarom achtbanen te gek zijn! beschrijf. In Daan & Nadia komt de psychologie op een heel andere manier aan bod. De hoofdpersonen uit dit verhaal maken allebei al op jonge leeftijd een heel moeilijke tijd door, elk op hun eigen manier. Hoe ga je om met dit soort tegenslagen in het leven, dat is een vraag die mij enorm boeit. Mijn interesse in de psychologie heeft dus zeker een grote rol gespeeld bij het schrijven van dit boek.’  

Hart onder de riem

In haar nieuwe boek Daan & Nadia dromen beide hoofdpersonages van een beter leven. Bij de altijd optimistische, zeventienjarige Daan wordt een hersentumor ontdekt en hij moet vechten tegen de dood. De depressieve, vijftienjarige Nadia wordt misbruikt en beschadigt zichzelf. Als zij in het ziekenhuis belandt, ontmoeten de twee elkaar en ontstaat een hechte band. Daan helpt Nadia het leven weer van de zonnige kant te bekijken, terwijl hij door haar leert accepteren dat het leven zich niet altijd van haar beste kant laat zien.      

Het verhaal van Nadia, die met psychische problemen kampt, ligt dicht bij Esthers achtergrond als psychologe. ‘Zelf heb ik gelukkig een heel fijne jeugd gehad, zonder grote moeilijkheden en problemen, maar er zijn veel jongeren bij wie het volwassen worden niet zo gemakkelijk gaat. Veel jongeren hebben problemen met hun ouders, zitten vaak niet lekker in hun vel of hebben al op jonge leeftijd heftige gebeurtenissen meegemaakt. Via Nadia probeer ik hun verhaal te vertellen. Tegelijkertijd wil ik iedereen die al jong een moeilijke periode doormaakt, een hart onder de riem steken. Door Daan ontdekt Nadia dat het de moeite waard is om het beste uit haar leven te halen. Haar verhaal is dus eigenlijk gebaseerd op heel veel mogelijk waargebeurde verhalen.’  

Dat je leven, zonder duidelijke aanleiding, ineens zo kan veranderen, was de belangrijkste reden om juist voor deze ziekte te kiezen...

De situatie van Daan is heel anders. Hij heeft een sterke band met zijn liefhebbende familie, maar wordt getroffen door een hersentumor. Zijn leven verandert op slag. ‘Na leukemie is een hersentumor de meest voorkomende vorm van kanker bij jonge mensen. Een hersentumor geeft in het begin meestal alleen vage klachten, zoals hoofdpijn, vermoeidheid of concentratieproblemen. Pas in een later stadium blijkt dat er iets ernstigers aan de hand is. Dat gegeven heb ik bij Daan gebruikt. Na een optreden met zijn band kon hij ineens niet meer op zijn benen staan. Er werd gedacht aan een alcoholvergiftiging, maar in het ziekenhuis bleek het te gaan om een hersentumor. De keuze voor deze vorm van kanker kwam dus vooral voort uit het plotselinge, levensveranderende effect: in één klap staat Daans leven op zijn kop en verandert hij van een gezonde, sportieve jongen in een kankerpatiënt. Dat je leven, zonder duidelijke aanleiding, ineens zo kan veranderen, was de belangrijkste reden om juist voor deze ziekte te kiezen.’  

Om het verhaal van Daan zo realistisch mogelijk te beschrijven, deed de schrijfster veel research. Walraven: ’Mijn achtergrond als gezondheidswetenschapper kwam daarbij goed van pas. Veel informatie vond ik via verschillende ziekenhuizen en in wetenschappelijke artikelen over kanker en de behandeling daarvan. Het ging daarbij niet alleen om de medische kant, maar ook om praktische zaken rondom de behandeling. De medewerkers van het oncologiecentrum van het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ en de MAASTRO clinic in Maastricht hebben me daar enorm goed bij geholpen. Zo heb ik bijvoorbeeld een rondleiding gehad in het bestralingscentrum, zodat ik precies wist hoe een bestraling van een hersentumor in zijn werk gaat. Ook hebben zij verschillende teksten van mij gelezen, waardoor ik de details van zo’n behandeling nog beter kon beschrijven. Het idee dat jongeren als Daan zo’n zware behandeling dagelijks in het echt moeten ondergaan, maakte op mij het meeste indruk. Terwijl ik daar rondliep was Daan geen moment uit mijn gedachten.’

Groot compliment

Hoewel Walraven nu vooral nog bekendstaat als kinderboekenschrijfster vormde het schrijven van Daan & Nadia vormde niet zozeer een omschakeling. Het idee voor dit verhaal zat namelijk al langer in haar hoofd. Ze vertelt: ‘Ja, het is wel even heel iets anders, zo’n serieus YA-verhaal na de meer educatieve kinderboeken die ik eerder schreef. Maar eigenlijk was dit verhaal er al eerder dan mijn kinderboeken. De eerste versie van Daan & Nadia schreef ik namelijk al in 2011, tijdens een schrijfcursus. En ook toen combineerde ik het schrijven voor de YA-doelgroep al met het schrijven voor kinderen. Ik vind het namelijk allebei heel erg leuk om te doen. Ik heb er dan ook nooit moeite mee gehad om over te schakelen tussen de verschillende schrijfstijlen.  

De grootste uitdaging is voor mij vooral het vinden van voldoende tijd om te schrijven. Omdat ik dit vooralsnog combineer met mijn werk op de universiteit en met mijn gezin, schrijf ik vooral in de avonduren en in het weekend. Dat vraagt best wat discipline, zeker wanneer je nog niet zeker weet of je verhaal ooit uitgegeven wordt. Gelukkig is schrijven ook gewoon heerlijk om te doen. In een verhaal als Daan & Nadia kan ik mij helemaal verliezen. Ik leef tijdens het schrijven zo mee met de hoofdpersonen, dat ik de hele wereld om me heen vergeet.’  

Verschillende lezers vergeleken het boek zelfs met The Fault in Our Stars van John Green. Een groter compliment kan ik toch niet krijgen?’ 

Tijdens het schrijfproces kreeg de auteur input van jongere proeflezers. Volgens haar is het commentaar op haar debuut absoluut van grote waarde geweest. Walraven: ‘Het was een unieke kans dat het Best of YA Promoteam van uitgeverij Unieboek | Het Spectrum al vanaf een van de eerste versies meelas met het verhaal. Door hun feedback is het verhaal zeker verbeterd. Zo is het begin van het verhaal helemaal herschreven en zijn er zelfs hoofdstukken bij gekomen op plekken waar het verhaal naar hun idee iets te snel ging. Ook het taalgebruik en de dialogen zijn hier en daar wat aangepast na de feedback van het Best of YA Promoteam. Heel fijn dus, die directe feedback van de doelgroep! Maar ik was ook heel blij met hun positieve oordeel over Daan & Nadia in het algemeen: een meeslepend, spannend verhaal dat sommige lezers tot tranen toe roerde. Verschillende lezers vergeleken het boek zelfs met The Fault in Our Stars van John Green. Een groter compliment kan ik toch niet krijgen?’   

Het idee voor Daan & Nadia kwam voort uit een van Walravens eigen jeugdherinneringen. En dat het een verhaal voor YA’s zou worden, dat had zij zelf ook niet direct door! ‘Eigenlijk is het vanzelf zo ontstaan. Het begon allemaal met een kaartje, dat ik kreeg toen ik zelf op mijn vijftiende in het ziekenhuis lag vanwege een operatie aan mijn enkel. Ik kreeg dat kaartje van een bekende, die op een andere afdeling in hetzelfde ziekenhuis lag. Ik vond dat zo bijzonder, dat ik het kaartje altijd heb bewaard. Het idee om iets te doen rond een ontmoeting in een ziekenhuis, ontstond tijdens een schrijfcursus die ik enkele jaren geleden deed. Ik had daarbij eerst een verhaal voor een jongere doelgroep in gedachten, maar tijdens het schrijven kwamen de personages van Daan en Nadia als vanzelf naar boven. Al gauw zat ik middenin een verhaal over twee jongeren. De een worstelt met het leven, terwijl de ander vecht tegen de dood. En toen was het idee voor Daan & Nadia geboren.’  

Meeleven en loslaten

De wetenschap en het schrijfvak: twee heel verschillende disciplines! Een wetenschapper behoudt altijd een mate van afstand en objectiviteit ten opzichte van zijn onderzoek. Een schrijver zet de verbeelding en het inlevingsvermogen in worden om zijn verhaal zo geloofwaardig mogelijk te maken. Die balans heeft Walraven bij het schrijfproces van Daan & Nadia kunnen vinden.  

‘Bij het schrijven van Daan & Nadia heb ik mijn wetenschappelijke kennis en blik vooral gebruikt bij het verzamelen van achtergrondinformatie bij het verhaal. Hiermee wilde ik het verhaal zo geloofwaardig en waarheidsgetrouw mogelijk maken. Tijdens het schrijven zelf was ik veel meer bezig met de beleving van de personages: wat zou er door je heen gaan wanneer je als jongere te horen krijgt dat je kanker hebt? Hoe moeilijk is het om een groot geheim, dat je al jaren met je meedraagt, te delen met iemand uit je omgeving? Wat doet het met je als je merkt dat het leven van je vrienden gewoon doorgaat, terwijl je eigen leven stil lijkt te staan? Hoewel er natuurlijk een medische en psychologische kant aan het verhaal zit, wilde ik er geen ziektedagboek van maken. Ik heb dus echt geprobeerd heel zuinig te zijn met wetenschappelijke feitjes over kanker. Wel moest ik natuurlijk zorgen dat alle details van de behandeling klopten. Daarbij kwam die wetenschappelijke kennis goed van pas.’  

Mede door de heftige thema’s was het voor de auteur moeilijk om de twee personages na afronding van het verhaal los te laten. Ze vertelt: ‘Tijdens het schrijven van het verhaal leefde ik echt helemaal mee met Daan en Nadia. Soms kwam ik op straat iemand tegen en dan dacht ik: ‘Hé, daar heb je Daan.’ Of ik zat zo in het verhaal van Nadia, dat ik er zelf een beetje somber van werd.’  

‘Gebeurtenissen uit het dagelijks leven bekeek ik door de ogen van Daan of Nadia, waardoor ik steeds beter wist hoe zij ergens op zouden reageren. Vaak probeerde ik tijdens het schrijven verschillende varianten uit: wat als Daan zou slagen voor zijn eindexamen? Wat als hij niet zou slagen? Ik probeerde me dan voor te stellen wat dat met hem zou doen en schreef beide scenes helemaal uit. En omdat ik Daan inmiddels al best goed had leren kennen, wist ik daardoor meteen wat wel werkte in het verhaal en wat niet. Dat meeleven met je hoofdpersonen maakt het wel lastig om afscheid van ze te nemen. Aan het einde van het verhaal wilde ik zelf ook graag weten hoe het verder zou gaan.’  

Gevoel van hoop

Haar eerste YA-boek ligt net in de winkel en toch staat er alweer een nieuw verhaal op de planning, vertelt de schrijfster. ‘Naast een paar projecten voor een jongere doelgroep, ben ik inderdaad alweer druk bezig met een nieuw verhaal voor de YA doelgroep. De inspiratie hiervoor kwam voort uit de reportageserie ‘Ik vertrek’, waarbij gezinnen een nieuw leven beginnen in het buitenland. Zeker voor jongeren, die alles wat ze hebben opgebouwd in hun eigen land vaak tegen hun wil moeten achterlaten, is dit niet altijd makkelijk. Met dit gegeven ben ik aan de slag gegaan. Een heerlijk nieuw verhaal om mezelf in te verliezen. En mocht je zelf ervaring hebben met verhuizen naar het buitenland, dan nodig ik je van harte uit om je verhaal met mij te delen. Wie weet verwerk ik jouw ervaring in mijn volgende boek!’  

Daan & Nadia wordt aankomende maand besproken in de Hebban Leesclub. Op de vraag welk gevoel de schrijfster hoopt over te brengen op de lezers van Daan & Nadia, antwoordt ze: ‘Ik hoop dat de lezers, net als ik, mee gaan leven met Daan en Nadia. Hun verhalen zijn beide indrukwekkend en aangrijpend, toch zou ik het heel mooi vinden als er ook een gevoel van hoop bij de lezers achterblijft wanneer ze het boek hebben dichtgeslagen. Wellicht kijken sommigen zelfs wel met iets andere ogen naar hun eigen leven na het lezen van dit boek. Misschien is dat ook wel de boodschap die ik met dit verhaal wil overbrengen: het leven kan heel snel veranderen, haal er het beste uit.’

Inschrijven leesclub Daan & Nadia
De leesclub rond Daan & Nadia gaat rond 19 februari van start. Deelnemen is voor ieder geregistreerd Hebban-gebruiker mogelijk. Je kunt je via het inschrijfformulier aanmelden als je kans wilt maken op een gratis exemplaar van het discussieboek. (Natuurlijk kun je ook meedoen met een eigen exemplaar!) 

Auteursfoto © Sander Nagel