Het Gala van het Fantastische Boek - een verslag

Mass signing

In drie zaaltjes in het Hotel Central in Den Bosch zaten meer dan dertig schrijvers te signeren. Grote namen als Adrian Stone, Thomas Olde Heuvelt en Auke Hulst. Maar ook minder bekende namen als Kelly van der Laan en Hay van den Munckhof. Helaas was een van de grootste namen, Tais Teng, ziek. Officieel zou dit gedeelte om kwart voor vijf beginnen, maar zo werkt dat natuurlijk niet. Om half vijf al liep de gang vol en dat bleef zo tot iets voor half zes. Regelmatig stond er een rij om überhaupt bij de schrijvers te komen. Er werd veel gekocht en veel gesigneerd. Alles bij elkaar was het onduidelijk wie er blijer was: de schrijvers met de aandacht voor hun werk of de kopers met de gesigneerd boeken. Veel mensen liepen weg met een boek of twee. Het was een eerste teken dat het fantastische genre springlevend is. 

Tapasbuffet

Hoe druk het was bleek ook maar weer bij het eten. Er was een uitgebreid tapasbuffet. Tussen alle deelnemers en geïnteresseerden liepen genoeg schrijvers rond. Die moeten ook eten, want “schrijvers zijn ook maar mensen” zoals één van de schrijvers later op de avond zelf riep. Het eten werd een gezellig zooitje ongeregeld: je ging zitten waar plaats was, want het was heel duidelijk dat het buffet op volle capaciteit zat. 

Rode loper

Rond half zeven was het tijd om naar de rode loper te gaan. In nette jurk en met hakken met strasssteentjes stonden we daar dan met een aantal fotografen en journalisten, onder andere van de Boekenkrant. En er liep veel langs op de rode loper. Niet alleen schrijvers, zoals Peter Schaap en Charles den Tex, maar ook alle deelnemers en natuurlijk de organisatie. Met de flitsen, de fotografen en de interviews leek het, zoals één van de deelnemers zei, “net echt”. Het hoogtepunt op de rode loper was voor velen toch wel Paul van Loon. De held uit onze jeugd had zijn eeuwige zonnebril op en was dan ook niet moeilijk te herkennen. Wat altijd opvalt is zijn stem: voor iemand die zulke griezelverhalen schrijft, heeft Paul van Loon een opvallend rustige en vriendelijke stem. 

Het duurde even, maar uiteindelijk waren er dan 330 man in de zaal. Iedereen kon gaan zitten, de lichten werden gedempt en het feest kon beginnen. Tijd om eens te gaan luisteren naar hoe het ervoor staat met het fantastische boekengenre.

Presentator: Singha Samwel

De avond werd gepresenteerd door Singha Samwel, die er stond alsof hij zijn hele leven niets anders had gedaan. In korte broek, met hagelwit overhemd, prachtige gouden ketting en loshangende vlinderdas was hij op de rode loper al een opvallende verschijning. Singha begon met het voorlezen van een stukje dat hij op Hebban.nl had geschreven over zijn ervaringen als partner van Thomas Olde Heuvelt. Wanneer blijkt dat Singha Robin Hobb heeft ontmoet zonder te weten wie dat is, is de verbazing in de zaal haast te voelen. Na een wervelende introductie waarin Singha alle harten steelt, is het tijd voor de eerste spreekster: Geneviève Waldmann van uitgeverij Luitingh-Sijthoff.

Geneviève Waldmann

Geneviève neemt ons mee op een reis langs de oude Grieken, Shakespeare en Dante om aan te geven hoe belangrijk fantastische verhalen zijn geweest in de literatuur. Ook benoemt ze wat we eigenlijk allemaal wel weten: kinderen en tieners zijn gek op het fantastische genre. Waar gaat het dan mis? Groeien we erover heen? Geneviève geeft aan dat het gebrek aan aandacht voor het genre een belangrijke reden is geweest dat het zo'n ondergeschoven kindje is geworden binnen de literatuur. Na een oproep aan schrijvers, uitgevers, boekenhandelaren en lezers om meer aandacht voor het genre te creëren, sluit ze af met een quote uit het alom gelezen en alom geprezen Spel der Tronen van George R.R. Martin. Zoals Tyrion Lannister zegt: “Een geest heeft boeken nodig, zoals een zwaard een wetsteen, wil het zijn scherpte behouden.” 

Na Geneviève is het woord aan Thomas Olde Heuvelt. Thomas begint met een uitleg van zijn eigen reis. Hoe hij in 2005 zijn eerste debuutprijs won. Toen was de uitreiking nog in een klein achteraf zaaltje in het thema park “Het Archeon”. Sinds die tijd is het genre en zeker de Paul Harland Prijs (PHP) ver gekomen. Maar de PHP staat hier niet alleen in. Wedstrijden en magazines over het fantastische genre zijn gekomen en weer gegaan, maar gelukkig blijven sommigen ook. Dat zorgt dat het genre groeit en dat de PHP nu zo veel aandacht kan krijgen.  

Helaas is het nog niet helemaal waar het zijn moet. Dit bleek maar weer toen het boek van Michel Faber (Het boek van wonderlijke nieuwe dingen) laatst bij het televisieprogramma De Wereld Draait Door besproken werd. Toen er gezegd werd door Matthijs van Nieuwkerk dat het wel een sciencefictionboek leek, zei een boekverkoper snel: “Nee, daar moet je je overheen zetten, het is veel meer dan sciencefiction”. Dit is geen nieuw fenomeen. Toen Martijn Lindeboom dan ook begin 2014 belde met het idee om een stichting van de PHP te maken, zag Thomas dit wel zitten. Zelf voegde hij als doel voor de stichting toe dat boekhandelaren zich in de nabije toekomst niet meer zouden schamen voor sciencefiction en fantasy. Dit werd het doel van de “Stichting ter bevordering van het fantastische genre” waardoor andere, minder haalbare doelen, zoals Nederlands staatsburgerschap voor Stephen King en George R.R. Martin, maar even in de koelkast werden gezet.  

Harland Awards

De PHP gaat dus ook veranderen. Vanaf volgend jaar is de naam de “Harland Awards”. Het is de bedoeling dat de uitreiking van de Harland Awards de aftrap wordt van de Week van het Fantastische Boek. Bij zo'n week hoort natuurlijk ook een geschenkboekje. De precieze indeling en data zijn nog niet bekend, maar daar wordt hard aan gewerkt. Om de groei te realiseren die nodig is voor het fantastische genre, sluit Thomas af met een belangrijke noot: Blijf altijd verbeteren, en blijf altijd kritisch op jezelf en op de literatuur. Hierover vertelt de volgende spreekster, Heidi van der Vloet, meer.  

Heidi van der Vloet zit zowel in het bestuur van Imagicon als in het bestuur van de Stichting ter bevordering van het Fantastische Genre. Zij vertelt van het belang om altijd kritisch te blijven, vooral op jezelf. Om dit te faciliteren, komen er opleidingen onder de naam de Harland Workshops, voor schrijvers in de dop. Of beter, voor alle schrijvers. Heidi legt uit dat dit in drie modules komt. De basismodule is beschikbaar voor iedereen die graag beter wil leren schrijven en zich daar ook echt voor wil inzetten. Zoals het er nu naar uit ziet, bestaat deze module uit zes maandelijkse bijeenkomsten van een dagdeel waarvoor de deelnemers regelmatig wat moeten schrijven. Hier tegenover staat dan een hoge kwaliteit van begeleiding door professionele docenten.  

De tweede module kan men volgen na het halen van een toelatingstoets, in de vorm van een kort verhaal. De derde module is alleen op uitnodiging. Deze laatste twee modules moeten nog verder uitgewerkt worden. Alle modules zullen alle aspecten van het schrijverschap aanstippen. De inhoud, zoals het opbouwen van een verhaal en een imaginaire wereld. Maar ook de publieke kant van het schrijven en het uitdragen van een boek naar de buitenwereld. Voor meer informatie, kan je hier aangeven dat je interesse hebt.  

Dan is het tijd voor een toespraak van de voorzitter van de laatst PHP: Martijn Lindeboom. Aan het begin krijgt Martijn al een staande ovatie. Hierop vraagt hij zijn mede-organisatoren, Floris Kleijne en Thomas Olde Heuvelt, ook om even op te staan zodat ook zij bedankt kunnen worden. Martijn gaat verder met een paar duizelingwekkende cijfers: er zijn dit jaar meer dan 1.240.000 woorden aangeleverd, verspreid over 202 verhalen. Het aantal verhalen was 206 in 2013, en is dus ongeveer gelijk gebleven. Ongeveer driekwart van de deelnemers is Nederlands, één vijfde Belgisch en dat laat ongeveer vijf procent over voor de rest van de wereld. Aangezien de prijs voor zowel Nederland als België is bedoeld, is dit een wat scheve verdeling. Verder waren er maar vier provincies met meer dan vier inzendingen en zestig procent van de deelnemers is vrouw. Eén derde van de deelnemers viel onder jong talent en zeven procent was zelfs minderjarig ten tijde van de deadline. Na de trieste mededeling dat de W.J. Maryson talent award niet uitgereikt kan worden, legt Martijn uit hoe het selectieproces werkt. Een uitleg is hier te vinden.

Wisseling van de wacht

Dan neemt Thomas Olde Heuvelt nog even het woord. Want dit is de laatste PHP en bij een nieuw jasje, hoort een nieuw bestuur. Maar niet voordat de oude voorzitter is bedankt met een toepasselijk filmpje. Het filmpje is een hilarische ode aan Martijn. Er komt een heel andere kant van Martijn naar boven, waaruit blijkt dat hij toch wel een held in menselijke vorm is. Dit word gevolgd door nog een staande ovatie. Omdat Martijn niet meer uit zijn woorden komt (door geluk overmand, met stomheid geslagen of misschien omdat hij niet meer bij kwam van het lachen), presenteert Thomas de nieuwe organisatoren: Vincent Docherty en LeoArie Elsenaar. Vincent Docherty geeft een korte speech in het Engels met een prachtig Schots accent. Dat hij Schots is, had men misschien al kunnen zien aan zijn kilt, inclusief de dolk die hij in zijn hoge witte sokken heeft gestoken.  

De ceremonie is nu bijna ten einde, maar niet voordat Singha nog even langs komt. Want hoewel hij niets weet van fantasy, heeft hij andere kwaliteiten. Bijvoorbeeld op het gebied van mode. Toen hij in Londen was met Thomas was er namelijk ook een omgekeerd Robin Hobb momentje: Singha was star-struck door Abbey Clancy, maar Thomas had geen idee wie dat is. Hierbij bleef de zaal stil: de naam zei het publiek niets. Dit had Singha wel verwacht: “Ja, dat was dus mijn reactie op de naam Robin Hobb”. Als eerbetoon aan Abbey Clancy, voetbalvrouw en ex-model, deelt hij een eigen award uit. Singha geeft de stijlaward aan een dame in een prachtige rode jurk.  

Na een korte onderbreking, is het dan eindelijk tijd voor de awardceremonie. Eerst wordt de debuutprijs uitgereikt door Floris Kleijne aan Jacqueline Weers, gevolgd door de uitreiking van de NCSF-prijs voor het hoogst geëindigde sciencefiction verhaal door Guido Eekhaut aan Marco Knauff. De laatste prijs die losstaat van de top 3 is de Feniks-prijs, voor de hoogste stijger ten opzichte van vorig jaar. Esther Scherpenisse deelt deze prijs uit aan Nieske Lindelauf - den Heijer, die maar liefst 182 plaatsen gestegen is ten opzichte van de PHP 2013.  

De winnaar: Erik Heiser

Dan wordt het echt spannend en komt de top drie van de PHP. Tussen de uitreikingen door zijn de 25ste tot de 4de plek in beeld verschenen, waarbij er soms een enthousiaste kreet uit het publiek kwam. Wanneer het tijd is voor de top 3, mag Tom Harmsen de derde prijs uitreiken. Hiervoor mag Marco Knauff weer naar voren komen. De tweede prijs wordt door Paul van Loon uitgereikt aan Sarah de Waard, die op de loper nog zei dat ze “Toch niets zou winnen”. Uiteindelijk is het de beurt aan Charles den Tex, de juryvoorzitter. Na een korte toespraak, waarin blijkt dat hij volgens een Facebookquiz onsterfelijk is, een vampier is en in een vorig leven geofferd was aan de goden mag hij de eerste prijs uitreiken. Deze is voor Erik Heiser met het verhaal “Mevrouw Rosenbaum vecht tegen de duivel.” De speech van Erik Heiser is zeer kort en blijft bij een bedankje aan de jury. Hij is te verbouwereerd om iets uit te brengen. Alle prijzen met naam en titel zijn hier te vinden, en de gehele uitslag is hier te vinden.  

Na het spannendste moment is het tijd voor een feestje om te ontladen. Daarvoor gaat iedereen naar beneden waar een band oude Beatles- en rocknummers speelt en de juryrapporten worden uitgedeeld. Er wordt gekletst, gedronken en gedanst. Rond half twaalf houdt de band er mee op, maar dat is niet het einde van het feestje. Schrijvers, deelnemers, organisatoren en geïnteresseerden blijven hangen en als wij rond een uur weg gaan, zijn we zeker niet de laatste. Alles bij elkaar denk ik dat iedereen terug kan kijken op een geslaagde dag met een goed feestje. Volgend jaar weer? Als het zo doorgaat, moet er dan misschien wel gekeken worden naar een grotere locatie. Wat alleen maar een goed teken is voor het fantastische genre.

Bekijk hier de foto's die gemaakt zijn door Bart Treuren op het Gala.