Het Hebban Boek van de Maand is: 'Schaduwweduwe' van Christine Visser
'Achter het stereotype zit ook gewoon een mens.' – Flora
Schaduwweduwe weet je al te grijpen nog voor je het boek gaat lezen. De kans om zo in het hoofd te komen van een vrouw die in de ogen van velen iets fouts doet, heeft immers een soort pure aantrekkingskracht. Het vergt moed om je relatie onder de loep van de publieke opinie te leggen en jezelf zo kwetsbaar op te stellen. Christine Visser tekent opzettelijk alleen haar eigen perspectief op; haar gevoelens, haar ervaringen en haar keuzes – het enige waarvan ze vindt dat ze er iets over te zeggen heeft. Daarbij breekt ze niettemin een lans voor iedereen die in de schaduw van een huwelijk leeft. Waarom na twintig jaar ineens op de voorgrond van een ongebruikelijke driehoeksverhouding stappen? Het was de rouw na zijn overlijden die haar ertoe zette.
'Echte liefde is grillig en soms - misschien wel net zo vaak - ongemakkelijk of onhandig. Visser vertelt háár verhaal in Schaduwweduwe. Een verhaal dat heel anders en bijzonder lijkt, maar stiekem het verhaal is van de ongewenste, ongemakkelijke en onhandige liefde van vele anderen in die schaduw.' – Sander
Omdat Visser alleen haar eigen deel invult, legt het boek de focus in feite niet op de controversiële relatie – volgens Visser een diepe en echte liefde – maar op haarzelf. Een memoir is vanzelfsprekend hoogstpersoonlijk, gevormd door subjectieve herinneringen. Dat wordt nog eens versterkt omdat ze alleen in haar eigen geval haar echte naam gebruikt, de anderen hebben gefingeerde namen: haar geliefde, hun zoon, de echtgenote en de andere kinderen. Omdat Schaduwweduwe leest als een roman, zou je bijna vergeten dat de vrouw van vlees en bloed die het boek heeft geschreven, ook de vrouw is die daadwerkelijk deze keuzes heeft gemaakt. Wanneer dat besef tijdens het lezen af en toe de kop op komt steken, dwingt het je om naar je eigen oordelen te kijken.
'Visser is meer dan alleen een schaduwweduwe met een verhaal: ze is ook een nieuwe, prikkelende literaire stem.' – Wouter
Gesprekken over Schaduwweduwe zullen waarschijnlijk eerder gaan over de schrijfster dan over de schrijfstijl, maar Visser schrijft werkelijk goed. Heel beeldend en vol emotie, met korte zinnen die vlot duidelijk maken hoe een situatie in elkaar steekt en wat haar gedachten erover zijn. Ze schrijft overtuigend over haar jongere zelf, gevoelens van meer dan twintig jaar geleden. Toch voelen ze alsof ze er op dat moment doorheen gaat, zo levensecht zijn ze. Visser roept niet alleen bij de lezer vragen op: 'Kan dit wel?' 'Hoe denk ik hier eigenlijk over?' maar stelt ze eveneens vol overgave aan zichzelf. Daarmee laat ze zien dat ze zelf ook niet de antwoorden heeft op de vragen in Schaduwweduwe of die van de lezer.
'Schaduwweduwe is een fascinerend boek om te lezen en dat komt vooral omdat Visser haar eigen perspectief zo helder en zo open neerpent. Ze is ontzettend eerlijk over haar eigen gedachteproces en spaart zichzelf niet.' – Roos
Omdat Visser een heel boek lang haar best doet ons te overtuigen van de liefde tussen haar en Wieger, in wie je acteur en theatermaker Felix Strategier kunt herkennen, wil Schaduwweduwe wel in herhaling vallen. Soms bekruipt je het gevoel dat Visser iets te graag wil bewijzen hoe groots de liefde was en dat roept een heel nieuw gevoel op bij de lezer. Over de maatschappelijke kanten van het taboe toont ze een aantal keer scherpe inzichten, een begin van een reflectieproces over de positie van minnares, maar keert – net zoals in het echte leven – telkens weer terug naar die allesoverheersende obsessie van haar liefde. Dat terwijl de plaats van schaduwweduwen op uitvaarten of het seksisme in de schuldvraag fascinerende onderwerpen zijn.
'Het enige waar Visser me niet van overtuigd heeft, is die diepe, waarachtige liefde.' – Anouk
Menig lezer zal iets vinden van dit controversiële onderwerp en de vrijheid voelen erover te oordelen, soms zelfs recht in het gezicht van Visser, zoals een gesprek aan het eind van het boek duidelijk maakt. Toch deinst ze er niet voor terug. Haar liefde met Wieger bestond ook, naast die van hem en zijn echtgenote. Visser laat zichzelf er niet makkelijk vanaf komen, maar staat niettemin pal achter haar keuze. Toch legt ze de schuld slechts gedeeltelijk bij zichzelf, want zonder haar zou er wel een ander zijn geweest. Daarmee toont ze haar grootste kwetsbaarheid: de twijfel in al haar woorden, of Wiegers liefde voor haar wel net zo groot was als die van haar voor hem. Of ze wellicht niet inwisselbaar was. Het is een verdriet dat Schaduwweduwe meer kleurt dan de rouw om zijn dood.
'Uiteindelijk is het niet aan mij; het is haar keuze.' – Wouter
Wat je als lezer ook van Schaduwweduwe vindt, Visser maakt met haar persoonlijke verhaal duidelijk dat er achter het stereotype ook maar gewoon een mens schuilt, met kwaliteiten en gebreken zoals ieder ander. Een persoonlijke ervaring, die niet over één kam geschoren mag worden met die van anderen in dezelfde positie. Zelf haalt ze al vroeg in het boek het voorbeeld aan van Renate Rubinstein, die in het postuum verschenen Mijn beter ik haar affaire met de getrouwde Simon Carmiggelt onthulde. In 1991 werd Rubinstein publiekelijk verguisd omdat ze het waagde het beeld af te breken dat men van Carmiggelt had. Hoe zal Vissers boek door het lezerspubliek ontvangen worden? We zijn inmiddels vierendertig jaar verder: mag haar verhaal bestaan?
