Het mysterie rond tweelingen

Eeneiige tweelingen fascineren de mens al sinds het begin der tijden. Om broers of zussen die als twee druppels water op elkaar lijken, dezelfde trekjes én dezelfde stem hebben, hangt een zweem van mysterie die we niet kunnen vangen. Ook de onderlinge band tussen tweelingen schijnt er een te zijn voor het leven en bovendien meer dan speciaal.

Romulus en Remus zouden de stichters van wereldstad Rome zijn en stammen rechtstreeks af van de goden. En wie heeft er niet moeten lachen om de schattige tweeling Mary-Kate en Ashley Olsen in de hit-comedyserie Full House? Radio-DJ Edwin Evers heeft zijn bekendheid mede te danken aan zijn ongeëvenaarde imitatie van de stemmen van voetbaltweeling Frank en Ronald de Boer. Hoewel we tegenwoordig heel veel weten over hoe tweelingen ontstaan, blijft de vraag ‘nature or nurture’ oftewel ‘genen of opvoeding’ nog altijd voer voor onderzoek én speculatie.

In de column van vorige week kwam Adolf Hitler naar voren ­– ook hij had iets met tweelingen. Nazi horror-dokter Joseph Mengele was dol op tweelingkinderen, omdat hij in Auschwitz op hen zijn sadistische onderzoeken kon uitvoeren. Experimenten die te gruwelijk zijn voor woorden en waarmee hij onder andere de rassenleer van de nazi’s trachtte te staven en met die informatie de basis zou kunnen leggen voor het perfecte Arische ras voor zijn Führer.

De nazi’s hadden in het concentratiekamp een aparte barak voor tweelingen. Het ene moment stelde Joseph Mengele zichzelf voor als ‘ome Mengele’ en gaf hij de kinderen snoep en chocolade om ze even later de gebruiken als proefdieren – meestal zonder verdoving. Wanneer een proef tot de dood van de ene helft van de tweeling leidde, vermoordde hij ook de ander, om een wetenschappelijk correcte postmortale vergelijking te kunnen verrichten. Joseph Mengele, ‘de engel des doods’, ontvluchtte Auschwitz vlak voordat de Russen het kamp bevrijdden. Hij is nooit opgepakt voor zijn misdaden.

Ik weet nog goed dat ik op de middelbare school voor Engels het boek The Boys From Brazil uit 1976 van auteur Ira Levin moest lezen. De naar Zuid-Amerika ontsnapte Joseph Mengele heeft in het fictieve verhaal, dat later ook verfilmd is, zijn verworven kennis van genetica en tweelingen gebruikt om klonen van Adolf Hitler te creëren. Zijn ultieme doel? Hitler weer aan de absolute macht te krijgen. Het spannende boek is een must-read en laat je nadenken over een wat-als-scenario maar ook of kinderen dezelfde keuzes maken als hun ouders, een thema dat ook een belangrijke rol speelt in mijn eigen roman.

Pas later las ik over Cândido Godói. Een onopvallend plaatsje in Brazilië, vlakbij de grenzen met Argentinië en Paraguay, ware het niet dat van de 6600 inwoners er 700 (!) tweelingen zijn. Een ongekend hoog percentage vergeleken met elders op de wereld. Cândido Godói wordt daarom niet voor niets in de volksmond Tweelingenland genoemd.

Het vreemde is dat na de Tweede Wereldoorlog Joseph Mengele zich daadwerkelijk in het grensgebied van Brazilië en Argentinië ophield. Ook zijn de inwoners van Cândido Godói afstammelingen van Duitssprekende immigranten. En om het helemaal spannend te maken dook in de jaren ’60 een vreemdeling op die zichzelf in eerste instantie voorstelde als veearts, maar later ook vrouwen medische behandelingen aanbood. Het gerucht gaat dat de dokter de vrouwen een cocktail van tweeling-bevorderende medicijnen en hormonen toediende. Wanneer een foto voorgehouden van Joseph Mengele, herkennen de oudere inwoners van Cândido Godói hem als dé dierenarts van toen. In dit krantenartikel is een aantal tweelingen uit het plaatsje geportretteerd en kun je zelf een oordeel vellen of de in 1979 overleden kamparts Joseph Mengele iets te maken zou hebben met het tweelingendorp. De meningen zijn er anno 2015 in ieder geval nog steeds over verdeeld.

Mengele zou betrokken zijn geweest bij de moord op 400.000 mensen. Neem daarom even tweeëneenhalve minuut de tijd om deze video te bekijken van de tweelingzussen Lea en Yehudit die Mengele en Auschwitz hebben overleefd. Het is hartverscheurend om ze te horen vertellen wat de nazi’s hen hebben aangedaan, maar aan de andere kant is het ook heel ontroerend om te zien hoe ze na de oorlog hun leven weer hebben opgebouwd en hun onderlinge band sterker lijkt dan ooit.



Wat denk jij: hebben tweelingen iets speciaals?

Elmer den Braber

Lees meer over Elmer en zijn boek hier op Hebban en op www.elmerdenbraber.nl

Benieuwd naar deze roman? Iedere vrijdag verloten we een exemplaar van Mijn vader was een NSB'er.
Doe mee met de prijsvraag!