Interview Belinda Bauer

Het is eind september en de hondsdagen zijn op hun best. Amsterdam koestert zich in de warme stralen van een zon die in één keer alles goed lijkt te willen maken wat zij in de voorbije zomermaanden heeft verzuimd. De keerzijde van dit alles: dikke mist in de ochtenduren. Mist die er bijvoorbeeld voor zorgde dat Belinda Bauer aanvankelijk niet van Cardiff Airport kon vertrekken en daardoor ruim een uur te laat op Schiphol arriveerde. Je zou het een ontmoedigend begin kunnen noemen van wat haar eerste booktour buiten Groot-Brittannië moet worden. Maar de kersverse auteur is niet iemand die zich snel uit het lood laat slaan. ‘Oh nee, ik heb het al veel erger meegemaakt.’ En ze vertelt geamuseerd hoe zij aanvankelijk haar literair agent de deur had gewezen. ‘Ik had het manuscript van Rusteloos land (Blacklands) ingestuurd voor de Debut Dagger Award van de Crime Writers Association – als je zoiets doet, moet je het meteen goed doen – en dat trok haar aandacht. Ze belde me op en vertelde me dat ze mijn agent wilde worden. Maar ik was nog helemaal niet bezig met het ontwikkelen van een schrijverschap, kende haar ook niet en gaf dus te kennen dat ik geen belangstelling had. Waarop ze mij, tot mijn stomme verbazing, door de telefoon de huid vol schold; ze schreeuwde echt tegen me. Toen ik later besefte wie ik aan de lijn had gehad – dé Jane Gregory nota bene – had ik wel door de grond willen zakken. Als iemand in staat is een schrijver van je te maken, is zij het wel en uitgerekend haar had ik afgewezen. Die wil me vast nooit meer, dacht ik, maar zo heet werd de soep gelukkig niet gegeten. En nu zit ik hier voor mijn eerste interviews op het vasteland.’


Een droom
Het is snel gegaan met Belinda Bauer. In 2008 schreef ze het manuscript van wat ooit een echte roman moest worden. Het kostte haar niet meer dan een paar maanden. Het was overigens nooit haar bedoeling een misdaadroman te schrijven. Maar dat werd het wel, dankzij Jane Gregory, en dat bleek een uitstekende beslissing. The TV Book Club noemde Rusteloos land als een must read, op Amazon belandde het boek op de shortlist van Rising Stars en toen de publiciteitsmachine van boekhandelsketen Waterstones haar een plaats toedichtte tussen de twaalf beste nieuwe misdaadauteurs van 2010, was er geen houden meer aan. Plotseling wilde iedereen de 47-jarige schrijfster uit Cardiff leren kennen. ‘Het is werkelijk een droom die uitgekomen is: de hele dag schrijven. Hoewel, de hele dag… Het gebeurt soms dat ik ’s nachts wakker word en een paar uur achter de computer ga zitten. Dan zit er teveel tekst in mijn hoofd om ongestoord verder te kunnen slapen. Dat moet er dan eerst uit.’

Ik wil weten of het belemmerend werkt dat zij als misdaadauteur te boek staat; ze moet nu immers misdaadromans schrijven, of ze dat leuk vindt of niet. En dan de druk die onvermijdelijk bij het schrijven van een tweede boek hoort: dat moet minstens zo goed zijn als het eerste. ‘Het voelt inderdaad alsof ik mijn vrijheid verloren heb,’ bekent ze. ‘Zo onbekommerd als ik was toen ik Rusteloos land schreef, zal ik nooit meer zijn. Daarom heeft dat tweede boek me ook zo veel moeite gekost. Ik merkte dat ik helemaal geen thriller wilde schrijven; ik voelde weerstand. Ik verzamel al een aantal jaren ideeën die kunnen uitgroeien tot romans; voor ieder idee een aparte map op mijn computer. Meestal is het niet meer dan een titel met een paar trefwoorden, soms ook al wat tekst. Maar dat zijn vrij algemene dingen, niet per se thrilleritems. En daar moet ik nu crime van maken. Daarbij komt nog dat ik van nature erg onzeker ben. Dat tweede boek, dat begin volgend jaar uitkomt, is wel een echte thriller; het beantwoordt zo goed mogelijk aan de eisen die het genre stelt. En dat was wennen. Mijn vriend en mijn moeder, die mijn beste lezers zijn, hebben dan ook heel wat moeite moeten doen om mij ervan te overtuigen dat het minstens zo goed is als Rusteloos land, eigenlijk zelfs beter. En dat hielp me weer om aan een derde boek te beginnen.’


Het voelde alsof ik fraudeerde
Ze mag dan min of meer misdaadschrijver-tegen-wil-en-dank zijn; Rusteloos land leverde haar wel meteen een uitnodiging op voor het prestigieuze Theakstons Old Peculiar Crime Festival in Harrogate, volgens kenners het beste crimefestival ter wereld. ‘Dat was pas een bijzondere ervaring; bijna surreëel, alsof ik er niet hoorde. Loop je daar ineens tussen wereldberoemde auteurs als Ian Rankin en George Pelecanos, zit je in een panel met Val McDermid en heb je een zaal voor je met meer dan tweehonderd mensen die je het hemd van het lijf vragen. Hoe ik omga met writersblocks, of ik van tevoren een samenvatting van mijn boeken maak, hoe je het best een goede agent en een goede uitgever kunt vinden. Het voelde alsof ik fraudeerde, hoewel ik daar pas echt begreep wat me overkomen was. Sinds Harrogate voel ik me een schrijver.’

Ik vraag haar waaraan we ooit de typische Belinda Bauer-stijl zullen herkennen. Met twee voltooide romans en een derde in de maak moet dat voor haar intussen toch wel duidelijk zijn. Niettemin blijkt dat een lastige vraag, waarover Bauer even moet nadenken. ‘Ik denk dat je mijn boeken herkent aan de manier waarop ik mijn personages neerzet. Van ieder personage, al krijgt het niet meer dan één scene, probeer ik een echt mens te maken; iemand die een hele geschiedenis met zich meedraagt. Die geschiedenis hoeft niet per se uit de doeken gedaan te worden; maar in wat hij of zij doet en zegt, merk je dat dit personage meer is dan een toevallige figurant.’

De monologue interieur is daarbij een belangrijk instrument. Hoewel zij consequent het vertelperspectief van de derde persoon gebruikt, staat Bauer de lezer tegelijkertijd toe de hoofden van haar protagonisten binnen te gaan en uitgebreid kennis te maken met hun interne leven. ‘Ik hoor die stemmen echt en ook nog eens erg sterk. Dat heb ik nodig om mijn personages duidelijk neer te kunnen zetten. Als dat lukt, wordt het verhaal precies zoals je het wilt. Dan kun je zelfs als schrijver verrast worden door de richting die een verhaallijn opgaat.’ Van zorgvuldige constructie tijdens het schrijven is dus geen sprake? ‘Nee, het verhaal gaat zijn eigen weg. Toen ik met het schrijven van Rusteloos land begon, had ik het begin, het einde en een paar scènes vooraf bedacht; de rest werd als vanzelf ingevuld. Dat vind ik ook zo boeiend aan het schrijfproces.’

Twee kanten van de zaak
Hoe verklaart zij de opwinding die haar debuutromans veroorzaakt heeft? ‘De mensen die ik spreek, noemen steeds de eenvoud van het verhaal en vooral de aandoenlijkheid van de twaalfjarige Steven. Zijn jeugdigheid maakt al zijn belevenissen groter en dat raakt mensen op de een of andere manier en vertedert ze.’ Was het moeilijk om zich in een twaalfjarige jongen en een gewetenloze moordenaar te verplaatsen? ‘Nee, toch niet. Ik herinner me mijn eigen jeugd nog heel goed. Ik weet hoe je je op die leeftijd voelt, dus de Steven-passages lieten zich gemakkelijk schrijven. En ook met Arnold Avery had ik weinig moeite. Sterker nog, ik begreep die man en toen ik de Avery-scènes schreef, wilde ik ook dat hij alles in het werk stelde om Steven te doden; en dat dat lukte. Vind je dat vreemd?’ Ik kan het moeilijk ontkennen. ‘Dat komt doordat ik altijd twee kanten van een zaak zie. In dit geval Stevens kant en die van Arnold Avery en tijdens het schrijven heb ik mijn uiterste best gedaan om me zo goed mogelijk in beide personages te verplaatsen.’

Wat mogen wel nog allemaal van haar verwachten, behalve dat tweede boek, dat al in productie genomen is, en dat derde, dat er ook wel komen zal? ‘Ik heb van mijn achtste tot mijn achttiende jaar met mijn ouders in Zuid-Afrika gewoond. De Apartheid was toen nog lang geen verleden tijd. Ik heb daar ontzettend veel gezien; dingen die zich achter façades afspeelden. Want zo ging het daar toen. Daarover zou ik nog wel eens een thriller willen schrijven. Weet je, ik beschouw mijn leven voor Rusteloos land als input; 47 jaren boordevol van de meest uiteenlopende ervaringen. Ik heb dus nog ontzettend veel om over te schrijven.’