Interview Ivo Stourton

Introvert
Plaats van samenkomst is een restaurant op de hoek van de Van Baerlestraat in Amsterdam, met een widescreen uitzicht op het zonovergoten Rijksmuseum en het Concertgebouw. Liefst 360 graden in het rond cultuur. Ivo Stourton vindt het Museumplein met alle zomerse drukte fantastisch. Iets wat het centrum van Londen node mist. Hij is boomlang, charmant en heeft een uitermate sportieve uitstraling. Een regelmatig gezicht met lichte ogen en verzorgd golvend haar. Een man die moeiteloos de wereld moet kunnen veroveren. Hij is in het bezit van een ontwapenende schuchterheid en nuchterheid. Musicals waarin acteurs elkaar 3 minuten lang toezingen om de boodschap ïk hou van jou”over te brengen kunnen rekenen op zijn gemeende gevoelens van haat. En toch is Ivo Stourton niet iemand van emoties. Hij is een bedachtzame prater die het moeilijk vindt om over zijn werk te praten. Regelmatig buigt hij het hoofd, zet beide wijsvingers tegen zijn slapen en wikt en weegt alvorens antwoord te geven. Hij is het prototype van de schrijver die het gemakkelijker vindt woorden op papier te zetten dan ze uit te spreken.

Buitenland
Omdat het beroep van Stourton’s vader met zich meebracht dat het gezin regelmatig enkele jaren in het buitenland woonde, was de kleine Ivo geruime tijd 'An Englishman in Paris'. Een ongemakkelijke status omdat Ivo zich constant buitenstaander bleef voelen. “Mijn vader was correspondent buitenland voor de BBC. Eerst leefden we in Washington ten tijde van Reagan. Daarna in Frankrijk. Toen ik een jaar of 8 was zijn we teruggegaan naar Engeland. Ik ging daar naar een katholieke kostschool en vandaar naar Eaton. Daarna ging ik naar Cambridge waar ik ben afgestudeerd. Ik begon columns te schrijven voor kranten, waarbij ik mijzelf leugenachtig een ideaal en showbizzachtig leven toedichtte. Maar ik woonde in Londen en had geen cent. Ik veranderde mijn leven publiekelijk in een grap. Later ben ik bij een advocatenfirma gaan werken, gespecialiseerd in bedrijfsrecht, terwijl ik ondertussen probeerde boeken te schrijven.”

Oefenen
Vol zelfspot en zelfrelativering praat Stourton over zijn schrijverscarrière die niet zonder slag of stoot gestalte kreeg. “De Nachtklimmers is mijn 5e boek. Al mijn eerdere boeken zijn slecht. De opbouw was niet goed en ze ademen zelfingenomenheid uit. Maar goed, ik ben blijven proberen. Ook al ben je de beste atleet ter wereld, je kunt nooit bij je eerste de beste tenniswedstrijd kampioen worden. Je moet jezelf bekwamen. Schrijven is oefenen, oefenen en nog eens oefenen. En dat is een eenzame bezigheid kan ik wel zeggen. Daarom vind ik het fijn om er een andere baan bij te hebben. Ik vind het journalistieke deel van mijn bezigheden ergens leuker, omdat je dan niet zo geïsoleerd bezig bent.”

Eenzaam met z’n allen
In De nachtklimmers wordt het leven beschreven van een groepje studenten dat er een wild en uitbundig leven op nahoudt. Hun uitspattingen worden betaald door de rijke Francis die van zijn vader een ruime toelage krijgt. ’s Nachts beklimmen ze illegaal de gebouwen van de campus, een levensgevaarlijke hobby. Ogenschijnlijk lijkt de groep hecht. Vol blijheid en levenslust. Maar de ondertoon is triest. “De nachtklimmers is een droef boek. Het is een cliché, maar droefheid is romantisch. Ik ben gefascineerd door de hoofdpersoon Gatsby uit The Great Gatsby, een boek van Scott Fitzgerald dat zich afspeelt in de jaren twintig van de vorige eeuw. De Gatsby kan alles doen wat hij wil. Hij geeft grote feesten, maar hij is een eenzaam man. De verteller in mijn boek, de ik-persoon James heeft een heel matige jeugd. Maar hij wil meer, veel meer, zonder dat dat echt lukt. De droefheid stapelt zich bij hem in de loop der jaren op. Dat is overigens in veel beroemde boeken het geval. Langzaam volgen de gebeurtenissen elkaar op die een gevoel van eenzaamheid, triestheid versterken. Het is een innerlijk isolement dat je zelfs niet teniet kunt doen in gezelschap van veel andere mensen.”

The great Gatsby
De naam is gevallen, The Great Gatsby. Vanwege het feit dat Ivo Stourton een ik-persoon (James) heeft die het verhaal vertelt, de gebeurtenissen becommentarieert en die in gezelschap is van een rijke vriend (Francis) die hij bewondert, dringt de gelijkenis met het boek van Scott Fitzgerald zich sterk op. “De structuur van mijn boek lijkt inderdaad op The Great Gatsby van Scott Fitzgerald omdat ik een verteller introduceer in de persoon van de schuchtere eerstejaars student James, die het leven van anderen en zichzelf beschrijft. Ik heb daarvoor gekozen omdat een verhalende verteller een observator is. De lezer kan zich gemakkelijk identificeren met een observator. Mensen zoals jij en ik denken graag mee met een normaal persoon, in dit geval James, die de extravagante dingen ziet en beschrijft. Wij lezers houden graag afstand tot extravagantie. Dat is bij mij zo en ook in The Great Gatsby waar de verteller een normale jongeman is die de exorbitante levensstijl en de feesten van de rijke Gatsby beschrijft.”

Echte hoofdpersoon
“Mijn echte hoofdpersoon is niet de verteller James, maar het feestvarken Francis, een gecompliceerde jongen die zich afzet tegen zijn thuisfront. Zijn aanwezigheid is onmisbaar in het verhaal. Of hij er nu wel of niet is, de levens van alle anderen worden door hem bepaald. Zijn invloed, dood of levend is enorm. De anderen veranderen, maar hij niet."

Onschuld
In De nachtklimmers zijn veel motieven aan te wijzen, maar allemaal komen ze bij elkaar in het hoofdthema. “Mijn boek gaat over het verlies van onschuld. Dat geldt voor iedereen ja. Als je jong bent heb je passie en ben je roekeloos. Je verliest die eigenschappen als je ouder wordt. Je kunt dit verhaal dan ook lezen als de groeistuipen op het pad naar volwassenwording. Op een gegeven moment moet je veranderen. Je kunt niet blijven spelen. Je moet je huur betalen en er zijn tal van andere verplichtingen. Van alle personages in het boek is wellicht alleen Michael van nature een blije jongen. Hij is in het begin weliswaar net zo onzeker als de anderen, maar hij verandert. Hij neemt ook afstand van de groep als die steeds extremer worden in hun festiviteiten. Maar als de groepsleden later in de problemen komen, springt hij toch in om te helpen.”

Zelfdestructie
In De nachtklimmers beschrijft Stourton het leven van een aantal studenten die het gevaar in vele vormen opzoeken: drugs, alcohol, het beklimmen van gebouwen: “Zelfdestructieve karakters hebben altijd veel aantrekkingskracht. Dat komt omdat we dat diep in onszelf allemaal ook hebben. Als je op een rotspunt staat, komt er altijd een moment dat je denkt:
“Zal ik eraf springen?” Ik wilde beschrijven hoe het werkt, die aantrekkingskracht. Maar je ziet dat de ene er verder in gaat dan de ander. Dat geldt ook voor het gebruik van cocaïne dat ik beschrijf. Sommige mensen hebben een automatisch afweersysteem dat hen behoedt zich te laten meeslepen. Anderen gaan tot het uiterste. Dat cocaïnegebruik is overigens niet uit het leven gegrepen. In het dagelijks leven is het op de universiteit niet echt een probleem. Maar voor mijn verhaal had ik een probleem nodig en daarvoor heb ik drugsmisbruik gekozen. Cambridge is zo klein. Het zou normaliter niet kunnen dat een student zo lang verslaafd is zonder dat mensen het weten.”

Nachtklimmers
“Wel conform de realiteit is mijn beschrijving van het verschijnsel Nachtklimmers. Die bestaan echt. Er bestaan zelfs boeken en gidsen waarin mensen kunnen lezen hoe ze bepaalde gebouwen moeten beklimmen, wat de problemen en gevaren zijn. Het zijn meestal uitzonderlijke mensen die zich met het nachtklimmen bezig houden. In de jaren zestig was er al iemand die het King College heeft beklommen om een vlag te hangen op het hoogste punt. Niemand was in staat de vlag te verwijderen. Het was echt een huzarenstukje. Het grappige is dat veel studenten vroeger de universiteitsgebouwen beklommen. Ze moesten wel. In de jaren zeventig waren de deuren van Cambridge op een bepaald tijdstip gesloten. Dus alle studenten die naar een feestje gingen, moesten ’s nachts de meest vreemde capriolen uithalen om in hun kamer te kunnen komen. Ik ben zelf in een dronken bui ook eens omhoog geklommen. Dat was niet zo slim. Ik ontdekte dat je het alleen moet doen als je nuchter bent. Op een bepaald punt durfde ik niet meer omhoog en niet omlaag. Ik ben met een mobiele telefoon naar beneden gepraat.”

Kleine groep
De nachtklimmers laat zich vergelijken met een film als The Breakfast Club, in die zin dat het aantal karakters beperkt blijft tot de hoofdpersonen. Geen uitgebreide vriendenkring of introductie van ouders of leraren. “Ja, ik heb het aantal personages beperkt gehouden omdat ik me wilde concentreren op hun geestelijke groei. Ik wilde geen afleidende factoren. Als je een goed psychologisch evenwicht wilt bewaren is het balanceren. Mijn geestelijke software functioneert het beste zolang er 5 personen in zitten en niet meer. Je hebt schrijvers die 900 karakters introduceren en al hun belevenissen en emoties door elkaar heen weven. Ik kan dat niet. Dat geldt overigens niet alleen voor schrijven, maar ook voor mijn houding in het leven. Ik ben drie dagen geleden naar Amsterdam gekomen, met drie mensen twee vrienden en mijn vriendin. Ik heb me alleen met hen bezig gehouden. Het is wonderlijk hoe een geest mensen kan uitsluiten, tenminste mijn geest. Gelukkig heb ik sociale mensen om me heen die mijn terughoudendheid opheffen.”

Overzichtelijk
“Ik probeer op een heel overzichtelijke manier drama in mijn verhaal te brengen. Ik vertel eerst wat er gebeurt en pas daarna waarom het gebeurd is. Dat laatste is voor mij overigens het belangrijkste. Ik wil de lezers laten zien hoe alles heeft kunnen gebeuren, zoals het gebeurd is. Ik vertel dat mensen hele hoge gebouwen beklimmen met gevaar voor eigen leven en daarna geef ik hun motivatie, die overigens voor elk van de personages anders is.
De groepsleden doen allemaal hetzelfde, maar allemaal vanuit een ander oogpunt. Drama is spanning in de karakters zelf. Iemand als Francis heeft een enorme spanning in zich vanwege zijn culturele achtergrond, het vele geld, het verwachtingspatroon dat men van hem heeft. James daarentegen is een heel ander personage. Hij is van eenvoudige afkomst en wil dolgraag upperclass worden. Ondanks dat hij in zijn latere leven veel geld verdient, zal hij nooit upperclass worden. Hij beseft later dan ook dat hij dan wel geld heeft, maar dat dat geen enkele waarde heeft zonder zijn vrienden. Maar zijn grootste probleem is dat hij verliefd is op Jessica. Hij ziet haar altijd in relatie tot Francis. Een ideaalbeeld waar hij niet aan wil komen. Een graalridder die verliefd is op een onbereikbare prinses.
Ik heb met James en Francis twee tegenovergestelde karakters beschreven. James, eenvoudig, normaal, minderwaardigheidscomplex. Francis rijk, zelfbewust, beeldschoon en een meerderwaardigheidscomplex. James verafgoodt Francis. Ook dat is drama.”

Jessica
In het boek is een curieuze rol weggelegd voor Jessica. Een mooi meisje dat min of meer de vriendin is van de levenslustige student Francis, maar dat ook op ingehouden manier flirt met de ik-persoon, James. Ivo Stourton vindt het moeilijk om onder woorden te brengen wat haar drijft in het leven. “Ze wil wanhopig graag bij het groepje nachtklimmers horen. Ze is mooi, maar kan met de macht die ze daarmee automatisch verwerft, moeilijk omgaan. Ze kan mensen ermee beïnvloeden. Haar familie heeft veel geld verloren en daarom wil zij financiële zekerheid. Het is een tegenwicht tegen de dominantie van de andere groepsleden om haar heen. Tien jaar nadat de vriendengroep ontbonden is komt zij bij James, met wie ze ooit eenmalig heeft geslapen. Dan moet hun relatie opnieuw worden bepaald. Door Jessica was ik in staat ongemak, stille verliefdheid, jaloezie met elkaar te mengen, wat uiteindelijk veel dramatische spanning voor het verhaal oplevert.”

Seks
Over relatie gesproken. Ivo Stourton is in staat zijn gedachten op beeldschone manier te verwoorden. Prachtige beeldspraak, zinnen die je genotzuchtig wilt herlezen. Mooi, mooi, mooi, op één bepaalde scène na, een seksscène, die nogal onnatuurlijk en houterig wordt beschreven. Stourton moet lachen om de behoedzame kritiek. Het is niet de eerste keer dat hij op de scène wordt aangesproken. “Er is een Engelse recensent die mij benaderde omdat hij mij de prijs wilde geven voor de slechtst beschreven seksscène ooit. Ik moest er wel om lachen. Ik vind expliciet beschreven seksscènes volstrekt overbodig om emotionele betrokkenheid aan te duiden. En om dat laatste gaat het mij. Maar ik weet het, De nachtklimmers zal niet op de lijst van erotische topliteratuur komen te staan. Als wat dan wel?
Ik vind het moeilijk om De nachtklimmers in een bepaald hokje te duwen. Het is zowel literaire fictie als een psychologische roman. Het heeft misdaadelementen. De spanning wordt zorgvuldig opgebouwd, maar ik heb me het meest gefocussed op de psychologische ontwikkeling van mensen.

Herrie
“Het moeilijkste van schrijven is het afmaken. Zo op tweevijfde van het verhaal begin ik al aan een volgend boek te denken. En dan heb ik het einde van het boek waar ik mee bezig ben nog niet eens bedacht. Het prettigste schrijf ik als er om me heen van alles gebeurt. Ik heb De nachtklimmers afgemaakt in de schaduw bij een zwembad. Om me heen rennende en ballende kinderen, schreeuwende moeders, sigaren rokende mannen, schetterende muziek. Dan voel ik me op mijn best. Het zal wel iets te maken hebben met dingen die aanvullend zijn aan mijn karakter. Zo is mijn vriendin altijd druk, een mensenmens die met iedereen praat, terwijl ik introspectief op de achtergrond aanwezig ben. Ik besteed enorm veel aandacht aan mijn taalgebruik, maar het tegenstrijdige is dat ik het niet het allerbelangrijkste vind. Als ik een boek lees dat geen goed verhaal heeft, leg ik het weg, hoe fraai het taalgebruik ook moge zijn.”

Lof
Kan Stourton tegen kritiek? “Alleen als het gefundeerd is en opbouwend bedoeld. Maar ik heb niet te klagen, want De Nachtklimmers wordt overal goed ontvangen. Zelfs door mijn familie. Mijn vader, zelf journalist en schrijver, reageerde typisch Brits op de verschijning van De nachtklimmers. Hij was enorm trots. Hoe hij dat liet blijken? Zoals elke Britse trotse vader. “Ja, dat is een aardig boek, “zei hij. Een tamelijk goed boek” Hahaha.