Interview Mieke Derksen

Een vleugje parfum leidt me naar de tafel waar de ondernemende detective tijdelijk resideert. Modieus, zelfbewust. Jonger ogend dan de leeftijd in haar paspoort aangeeft. Haar uitstraling is die van de moderne no nonsense vrouw, precies zoals de inhoud en schrijfstijl van haar boek. Hier zit geen vrouw die ’s nachts met getrokken pistool drugspanden binnenvalt, in Ferrari’s achter misdadigers aanjaagt, in luxe hotelbars dure cocktails achteroverslaat om de gangen van gangsterliefjes na te gaan, onenigheden met criminelen met de vuist beslecht.
Hier zit een realistische vrouw die weet dat dromen leuk zijn, maar dat je met dromen geen brood koopt.

Ontnuchtering
De reden om het boek te schrijven is volgens Derksen ontnuchtering. “Bij het beroep privédetective stellen mensen zich de meest wilde taferelen voor. Het is een beeld dat is gecreëerd door de media. In Amerikaanse detectiveseries is zoveel mogelijk en in zo’n korte tijd. In werkelijkheid duurt een onderzoek meestal lang en zijn de methodes die gehanteerd worden een stuk minder spectaculair. Een privédetective in Nederland heeft z’n beperkingen.. Klanten die mij vragen om iemand af te luisteren, zeggen: “U heeft toch wel een richtmicrofoon? Dan moet ik hen uitleggen dat dat niet het geval is. Dat dat niet mag. Meestal ben ik ter introductie een tijdje bezig met het vertellen wat wel mogelijk is. Toen ik de kopy van mijn boek ingeleverd had, vroeg de uitgever me of ik de inhoud wat kon oppimpen. Nee dus. Maar mensen zijn tegenwoordig zo overprikkeld door de media dat ze alleen te interesseren zijn door nog grotere prikkels. In mijn boek ga ik uit van de werkelijkheid. Ik leg uit wat een privédetective wettelijk allemaal wel en niet mag doen. Verder beschrijf ik een aantal zaken die ik ooit heb onderzocht. Natuurlijk heb ik namen van personen en plaatsnamen veranderd, maar ik wilde wel schrijven zoals het is. Anders had ik een roman moeten schrijven. Ik wilde het boek schrijven om mensen te laten zien wat het vak inhoudt. Men denkt dat het een heel spannend beroep is. Dat is soms ook zo, maar meestal niet. Bovendien wen je aan die spanning, zodat spanning op zich geen aantrekkingskracht heeft.”

Politieagente
Mieke Derksen (50) is geboren in de Achterhoek. Hoewel haar opvoeding haar de maximale bescherming bood, was ze al jong een meisje dat grenzen opzocht. Ze was een echte tomboy, die voornamelijk met jongetjes speelde. Toen ze wat ouder werd, wilde ze bij de marine. “Maar in de tijd dat ik solliciteerde, mochten er nog geen vrouwen bij de marine. Toen wilde ik bij de politie. Daar was ik te klein voor en mijn ogen vormden een belemmering. Daarom ben ik bij de douane gegaan, waar mijn geslacht en lengte geen probleem waren. Na het akkoord van Schengen kon ik alsnog bij de politie Liemers terecht. In uniformdienst, gewoon straatdienst, maar niet in het Westen, want daar wilde ik niet wonen. Het beroep had overigens niet helemaal te bieden wat Mieke ervan verwacht had. “De nadruk lag op burenruzies en op het verkeer dat me voor geen meter boeide. Er was zo weinig tijd voor de menselijke kant. Ik vond het enorm onbevredigend om mensen achter te laten in opperste wanhoop temidden van de puinhopen om zelf gewoon door te gaan naar de volgende klus. Mensen bij wie ingebroken is zijn namelijk helemaal van slag. De impact van iets dergelijks is gigantisch groot. Ik kon het niet afronden zoals ik wilde. Geen tijd, een geld. Bij de politie kwam ik mijn toekomstige man tegen, ook een politieagent. Na verloop van tijd is hij een beveiligingsbedrijf begonnen en ben ik met hem meegegaan. Toen er steeds meer vraag naar recherchewerkzaamheden kwam, dacht ik dat kan ik ook alleen. Toen ben ik mijn privédetectivebedrijf Female Investigations begonnen.”


Vrouw zijn als voordeel
“Het werd een vliegende start, want na mijn eerste opdrachten sprongen alle media op me af. Men vond het heel bijzonder dat een vrouw een recherchebureau was begonnen. Het feministische tijdschrift Opzij klopte als eerste bij me aan, daarna De Telegraaf. Het was echt een domino-effect dat lang heeft nagedeind. Er is alleen een probleem bij een beroep als het mijne: je moet het niet hebben van mond tot mond reclame. Mensen die een probleem hebben en bij mij aankloppen, of dat nu om overspel of om bedrijfsspionage gaat, vertellen niet graag tegen een ander dat ze een privédetective hebben ingeschakeld. Ik ben nu lid van een aantal businessclubs. Dat zingt verder. Daar krijg ik werk door.
In eerste instantie was mijn doel om voor vrouwen op een laagdrempelige manier van hulpverlening te creëren. Niet dat ik alleen voor vrouwen werk. In tegendeel. Maar ik wilde dat vrouwen ook naar een privédetective durfden te gaan. Het werkte. En dat komt voor een deel omdat ik vrouw ben. Dat was eigenlijk bij de politie al zo. Vrouwen hebben een minder klinische benadering dan mannen. De keerzijde van het inlevingsvermogen, dat vrouwen nu eenmaal sterker hebben dan mannen, is dat te veel empathie tegen je kan werken. Als cliënten te lang hun zorgen of onvrede hebben opgekropt, kunnen ze hun gevoelens nooit in een of twee bezoekjes kwijt. Als je dan een luisterend oor biedt, willen ze dat je beschikbaar bent voor al hun sores. Dan wordt je tot ’s avonds laat gebeld, ook over dingen die niets met de zaak te maken hebben. Dat komt overigens meer bij vrouwelijke klanten voor dan bij mannen.”

Overspel en Loverboys
Het publiek heeft maar een beperkt idee van de zaken waarvoor je een privédetective voor kunt inhuren. Het merendeel van de zaken die Mieke Derksen doet zijn alimentatiezaken. “Er is veel vraag naar gevallen waarin omgangsregelingen in het spel zijn. Vrouwen die controle willen omdat ze hun kind niet meer mee willen geven aan de vader. Maar de laatste tijd heb ik ook veel zaken rond pubers die gekke dingen doen. Loverboys bijvoorbeeld, maar ook kinderen die ruzie hebben met hun ouders en die vervolgens weglopen en zich niet meer laten zien. Ik kan ze opsporen, maar daarna is de kous af. Dan is mijn werk gedaan. Ik heb nu een zaak lopen van een vrouw die wanhopig op zoek is naar een man die haar vader zou kunnen zijn. Het is een beetje Spoorloos. Ik ben op onderzoek uitgegaan en stuitte plotseling op een man die al drie gezinnen had gesticht. Dan heb ik mijn werk wel gedaan, maar of het bevredigend is voor de cliënt is maar de vraag. En natuurlijk blijft overspel een hot issue waar mijn hulp als privédetective regelmatig voor wordt ingeroepen. Mensen blijven mensen. Ik heb in mijn boek ook een aantal overspelzaken beschreven, maar ik heb geprobeerd zo feitelijk mogelijk te blijven. Ik had veel vileine opmerkingen kunnen maken, maar dat heb ik niet gedaan. Misschien moet ik daar maar eens een apart boek over schrijven
De verhouding tussen het aantal civiele zaken en zaken voor het bedrijfsleven ligt ongeveer in de verhouding 70%-30%. Mieke vindt het soms een verademing om weer eens een gewone fraudezaak te mogen behandelen. “Je kunt daar orde op zaken stellen. Er komt veel minder emotie aan te pas. Want of je wilt of niet, bij onderzoeken naar privé-situaties raak je meestal toch emotioneel betrokken. In mijn boek beschrijf ik een zaak waarin ik een meisje observeer dat zonder dat haar ouders het weten, in de prostitutie is beland. Dat is zo heftig. Voor die ouders, maar ook voor mij. Dat raakt je. Klanten worden soms heel emotioneel als ze horen wat hun partner uitspookt. Ze huilen, worden woedend of klappen dicht. Dat is best moeilijk om mee om te gaan. Daarnaast doe ik ook dingen die totaal niet tot de verbeelding spreken, maar die uiterst nuttig en kostenbesparend zijn. Aanvullend onderzoek voor een advocaat bijvoorbeeld. Als de privédetective het benodigde bewijs boven water weet te halen, op een manier die juridisch bruikbaar is, kan dat de rechtspraak enorm bekorten.”

Schieten en afluisteren
In de tv-series die wij allen zo graag zien heeft de privédetective altijd een wapen binnen handbereik en een minuscuul apparaatje waarmee hij kan afluisteren. “Dat zijn sterk geromantiseerde zaken. Ik heb dezelfde bevoegdheden als een burger. Niet meer en niet minder. En dat betekent dat ik geen wapen bij me mag dragen. Hooguit een busje haarlak. Maar ik mag ook geen peperspray bij me hebben om maar iets te noemen. Afluisteren is in principe alleen toegestaan als ik er zelf bij aanwezig ben. Het is wettelijk nu eenmaal zo dat het middel dat ingezet wordt, het doel niet mag overstijgen. Natuurlijk zijn er gevallen waarin je als privédetective wel de grenzen van het toelaatbare opzoekt, dat is duidelijk. Maar, je gaat geen bewakingscamera’s installeren als er af en toe een pak kopieerpapier verdwijnt. Als ik overga tot het plaatsen van camera’s vraag ik aan de bedrijven of ze een goed protocol hebben
Er is natuurlijk een groot verschil in het bewijsmateriaal dat ik moet aanleveren aan gewone burgers of aan de advocatuur. Een vrouw die wil weten of haar man vreemd gaat, heeft ander bewijsmateriaal nodig dan een advocaat die binnen het strafrecht een zaak voor de rechter laat komen. Ik heb wel eens met de Spyshop samengewerkt. Die hebben de meest ingenieuze voorwerpen, kleine camera’s, afluisterapparatuur, filmtoestelletjes enzovoorts. Ik had toen camera’s nodig om boven een kassa te laten hangen om stelend personeel te kunnen betrappen. In civiele zaken heb je veel meer armslag. Mijn grootste voordeel, mijn belangrijkste wapen is mijn grote netwerk. Dat betekent dat ik gemakkelijk de eigenaar van een auto met een bij mij bekend nummerbord kan achterhalen. Dat soort informatie."

Observeren met plastuitje
Observeren of schaduwen hoort natuurlijk ook bij het vak. Het kan een vermoeiende aangelegenheid zijn. “Momenteel doe ik het zelf wat minder vaak. Ik kan beroep doen op een aantal jonge honden. Ik ben nu 50 en laat dat lekker over aan die knapen. Ik doe het nog een enkele keer als er iemand geschaduwd moet worden in een omgeving waar alleen maar vrouwen komen. Observeren kent enkele probleempjes. De mens is zo geschapen dat toiletbezoek af en toe noodzakelijk is. Je moet dus sowieso niet teveel drinken. Maar voor noodgevallen heb ik een fles en een plastuit in de auto. Het zou zonde zijn als je vele uren observeren zou verknoeien omdat je drie minuten weg moet. Verder moet je ervoor zorgen dat je in de winter een deken bij je hebt, een kruiswoordpuzzel, broodjes, geld, een creditkaart. Het komt voor dat je geen idee hebt waar je iemand naartoe moet volgen. Dat kan naar een heel andere kant van Nederland zijn. Daar moet je op voorbereid zijn.”


Bedreigende situatie
Hoewel de Nederlandse detective meestal niet voor spionagezaken ingehuurd wordt, zijn er toch situaties denknbaar waarbij de veiligheid in het geding is. “Ik probeer bedreigende situaties altijd te voorkomen. Dat lukt meestal wel, al heb ik me een keer bepaald niet happy gevoeld tijdens een drugsonderzoek in Heerlen. De mensen die ik moest observeren voelden dat ik niet een van hen was. Dat was natuurlijk ook overduidelijk zichtbaar. Ik zie er niet uit als een junk of een handelaar. Maar gewoonlijk val ik niet op. Ik doe vooronderzoek, weet meestal waar ik terecht kom en pas mijn kleding aan. In het begin heb ik de plank wel eens behoorlijk misgeslagen. Ik moest iemand observeren die deel uit maakte van een besloten gemeenschap. De bijeenkomst was in een hotel. Ik had me keurig in driedelig mantelpak gekleed. Maar dat was en misrekening, want iedereen was alternatief gekleed. Ik voelde me vreselijk opgelaten. Met agressie heb ik eigenlijk nooit te maken gehad. Dat komt omdat ik een inschatting doe van de situatie. Als ik het gevoel heb dat ik te veel ga opvallen, dan stop ik tijdelijk met de observaties. Tenzij het een zaak is van erop of eronder. Maar de meeste zaken die ik behandel zijn langlopende zaken, die kunnen een beetje uitstel wel verdragen. Ik ga voor zorgvuldig. Geen interpretaties van wat je ziet, maar feiten. Dat is moeilijk. Als een man om 8 uur ’s avonds met een vrouw dineert en daarna naar haar huis gaat om 7 uur ’s ochtends te vertrekken, moet je het ook zo omschrijven. Niet schrijven dat na een romantisch diner het kennelijke verliefde paar zich terugtrok voor een intiem samenzijn. Dat heb je niet gezien en dat weet je niet.”

Morele bezwaren
Als je mensen schaduwt en hen eigenlijk verraadt aan hun partner zou je een gewetensconflict kunnen krijgen. Mieke Derksen heeft daar weinig last van. “Morele bezwaren heb ik doorgaans niet. Het is wel zo dat ik me van bepaalde cliënten afvraag waar ze zich zo druk over maken. En het is ook zo dat ik geen grote sommen geld aanvaard voor dingen die ik niet wil. Ik ga geen vriendinnen opsporen voor loverboys, ik ga geen vrouwen uit blijf van mijn lijf huizen verraden aan mannen die hen zoeken. Ik ga pas aan het werk na een goed gesprek met mijn cliënt. Soms zijn er vrouwen die al lang weten dat hun man vreemd gaat, maar die er gewoonweg niet aanwillen. Ze willen dan dat ik het toch onderzoek. Dat doe ik dan ook.”

Mensen zijn leugenaars
Wie het boek van Mieke Derksen leest valt het op dat mensen elkaar constant beliegen en bedriegen. Het lijkt of in menselijke relaties de leugen regeert. “Ja, als je dit beroep lang uitoefent wordt je heel cynisch. Ik heb mijn cynisme de laatste tijd een beetje laten varen, anders sta je niet meer open voor de dingen. Dan ga je niet meer op je intuïtie af maar op je vooroordelen. Mijn cynisme zal ik echter nooit helemaal kwijt raken, daarvoor liegen de mensen te veel. Ik heb zelfs paranoïde leugenaars meegemaakt die zelf geloven in hun leugens en die zelfs nadat je hun leugens met feiten kunt weerleggen, toch nog geloven dat hun waarheid de realiteit is.


Kostbaar
Een onderzoek door een privédetective kan soms dagen of weken duren. Mieke: “Ja, de meeste mensen moeten er een veer voor laten. Het is dan ook vaak een kwestie van wat het je waard is om te weten of je bedrogen wordt of bestolen. Maar, in sommige gevallen kan door mijn werk veel advocatenkosten bespaard worden. En in geval van winkeldiefstal kan er veel geld uitgespaard worden. Afhankelijk van het onderzoek lopen de kosten voor een klant op van 500 tot 5.000 euro met alle variaties daarboven.”

Adrenaline & Intuïtie
Het beroep van privédetective was vroeger anders dan nu: "Ik kon in mijn tijd met mijn recherchepapieren terecht. Maar nu is er een speciale opleiding. Ik vind dat als je privédetective wilt worden en je meent het serieus, ga dan eerst een paar jaar bij de politie werken. Het is een raar beroep. Je hebt weinig aan boekenkennis alleen. Je moet ook lef hebben. De grote charme van het beroep voor mij is de spanning en de afwisseling. Ik ben niet geschikt om van 9 tot 5 binnen te zitten. Dat is dodelijk voor me. Ik heb het eens gedaan, maar dan krab ik het behang van de muren. Bovendien, omgaan met mensen is mijn ding.
Dat onrustige uit mijn jeugd heb ik nog een beetje. Ik wil graag de grenzen opzoeken, het uiterste uit het leven halen wat er in zit. Ik houd van het gevoel dat mijn adrenaline sneller stroomt. Ik wil ballonvaren, parachutespringen, kijken hoe ver je kunt gaan. Ik houd van ontberingen. Ik hoef niet altijd te weten hoe alles afloopt. Soms loopt het fout, maar dat is de consequentie van iets waar ikzelf voor heb gekozen. Dat wil niet zeggen dat ik onverantwoordelijk ben. De risico’s die ik voor mezelf neem, zijn anders dan die voor een klant. Het beperkt me, maar ik houd er op professionele wijze rekening mee. Ik kan niet in vliegtuigen achter iemand aangaan, Mijn rekeningen moeten in verhouding staan tot de zaak waar ik mee bezig ben.” Derksen gaat in de onderzoeken die zij op zich neemt altijd sterk van haar gevoel uit. Ervaring heeft haar geleerd dat zij daar meestal goed aan doet. “Mijn slogan is dan ook: “Vrouwelijke intuïtie verenigd met kennis.” Uiteindelijk toch iets gevonden wat de echte detective Derksen bindt met haar collega’s uit film en boekenthrillers. Intuïtie, uw naam is vrouw.