Juultje van den Nieuwenhof: 'fantastisch, intensief en bijzonder'

Waarom besloot je destijds mee te doen aan de schrijfwedstrijd?
Juultje: Ik werd er op gewezen door een collega. In eerste instantie haakte ik af, een schrijfwedstrijd is niet zo mijn ding. Tot ik zag dat twee van mijn favoriete schrijfsters (Judith Visser en Mel Wallis de Vries) in de jury zaten en nog meer mensen van allure en dat je er een auteurscontract mee kon winnen. Gek genoeg voelde ik toen dat ik mee moest doen. Ik besefte ineens dat ik voor Young Aduts nog nooit een poging had gedaan iets te schrijven (behalve theaterstukken), terwijl ik als docente dagelijks bij de bron ben. En ik ben dol op thrillers en ook horror! Zowel films en boeken.

Hoe was het eigenlijk om mee te doen aan de wedstrijd?
Juultje: De tijdsdruk was erg hoog, maar ik hou van deadlines, daar ga ik beter door presteren. Toen ik hoorde dat ik bij de laatste drie zat, ging het helemaal snel. Het proces was behalve erg druk ook heel erg boeiend. Ik had nog nooit eerder een boek af geschreven, dus elk dingetje was weer nieuw. Het uitwerken van personages, verhaal, tijdlijn, enz. vergt verschrikkelijk veel denkwerk. Je wil alles ook kloppend houden en spannend en goed. Een hele opgave. Maar ik stond vanaf het begin achter mijn product. Terwijl er toch stiekem ook nog wel erg veel veranderd is op de weg van de synopsis naar het manuscript.

Had je al eerder meegedaan aan schrijfwedstrijden?
Juultje: Nee, zoals ik eerder al zei, is dat niet zo mijn ding. Meestal gaat dat om korte verhalen en volgens mij ligt dat me niet zo. Ik vind het knap dat mensen een heel verhaal kunnen vertellen in betrekkelijk weinig woorden.

Hoe vond je het om te horen dat je had gewonnen? Wat deed je op dat moment, wat dacht je?
Juultje: Bizar. Ik had er geen woorden voor. Het was op dat moment onwerkelijk, terwijl mijn gevoel bij mijn manuscript wel goed was. Vroeger heb ik er altijd van gedroomd, maar die droom min of meer laten varen, omdat je werk je opslokt en ook het leven. En ineens komt het toch op je pad, totaal onverwacht. Schitterende kans. Ik hoorde vlak voor de winst ook over de goede manuscripten van mijn collega-finalisten en ik dacht echt: Wauw, dat klinkt ook wel erg spannend en goed! En ineens hoorden mijn introducés en ik de woorden van Judith Visser over het winnende verhaal. Waanzinnig gevoel…

Hoe reageerde je omgeving op je winst?
Juultje: Super! Ik werk op een middelbare school, dus dat werkt al heel erg mee, maar ik heb zo ontzettend veel leuke reacties gekregen van iedereen; collega’s, leerlingen, familie, vrienden, kennissen, mensen van vroeger.

Destijds won je de schrijfwedstrijd met het manuscript Zijn worden blijven, maar je uiteindelijke boek heet Delete. Waarom heb je de titel veranderd?
Juultje: Zijn worden blijven was een symbolische titel. Ik vond hem zelf toentertijd fantastisch. Maar onmiddellijk kon ik ook accepteren dat de titel moest veranderen (op aanraden van de uitgeverij) om pakkender te zijn. Vooral voor een jeugdboek. We hebben heel wat over en weer gemaild, mijn redactrice en ik, en uiteindelijk stelde ik Delete voor. Beide partijen gelukkig mee. Ik vind het eigenlijk om eerlijk te zijn echt een hele gave titel! Ik ben er echt blij mee, want hij is zo toepasselijk, pakkend en voor mijn gevoel ook wel knallend op de kaft.

Hoe kwam je op het idee voor het verhaal van Delete?
Juultje: Ik werk fulltime in het middelbaar onderwijs. Al twaalf jaar inmiddels. Geloof me, er is nergens zoveel inspiratie op te doen voor een jeugdboek, haha. Ik hou me veel met jongeren bezig en ben enorm betrokken bij ze. Ik heb over het algemeen ook een goede band met leerlingen. Dat contact is erg intensief, maar bovenal heel waardevol. Sinds zeven jaar ben ik ook vertrouwenspersoon, dus je hoort heel veel situaties waarin kinderen opgroeien die geen pretje zijn. Wat ik interessant vind aan de leeftijdscategorie op een middelbare school en vooral vanaf de derde of vierde klas is dat ze al zo’n grote beslissingen moeten nemen, ze denken vaak nog ‘jong’, maar moeten zich al ‘oud’ gedragen. Dat heeft consequenties. En in sommige gevallen hele nare consequenties, danwel door situaties waar ze niks aan kunnen doen danwel door eigen (minder slimme) keuzes. Als vertrouwenspersoon hoor ik natuurlijk ook heel veel ellende door gebruik en misbruik van social media, terwijl het echt niet hoeft. Mensen kunnen er in doorslaan en jonge mensen zijn al niet anders meer gewend dan leven in een wereld waarin social media ‘er gewoon is’. Dat gecombineerd werd al snel een verhaal in mijn hoofd. Belangrijk vind ik wel om te zeggen dat ik mijn personages niet gebaseerd heb op bestaande leerlingen of collega’s, natuurlijk neem je ervaringen mee, maar vertrouwen blijft vertrouwen. En ik heb ook nooit de intentie gehad iets te schrijven wat moralistisch is, een spannend boek wat goed in elkaar zit en geloofwaardige personages heeft, vond ik het belangrijkste.

De reactie van enkele personages in het verhaal is schokkend, maar lijkt ook op iets wat niet zo snel in het echt zou gebeuren. Wat denk jij hiervan? Vind je je boek wél realistisch of is het puur fictie?
Juultje: Fictie kan heel realistisch zijn. Ik hoop erg realistische personen en situaties neer te hebben gezet. Helaas zien we in de praktijk dat er in het echte leven ook daadwerkelijk schokkende dingen gebeuren. Dát is realiteit. Had je mij een paar jaar geleden gevraagd of tieners elkaar zouden doden voor geld door een social mediakwestie had ik ook met volle overtuiging nee gezegd en toen kwam vorig jaar de zogeheten Facebookmoord. Ik durf niet meer te zeggen wat wel en niet in het echt kan gebeuren. Was het maar waar dat deze dingen allemaal niet in het echt gebeuren, maar het is wel zo. Dus kan het realiteit zijn wat er in mijn boek gebeurt? Geen idee. Ik ben bang dat alles kan. Maar ik heb bewust voor een uiterste gekozen om te laten zien wat macht in combinatie met de juiste mensen en het juiste gereedschap kan doen.

Heb je ooit in een soortgelijke of vergelijkbare situatie als je beschrijft in Delete gezeten?
Juultje: Nou, dan zou ik geloof ik niet meer aan het werk zijn! ☺ Wel weet ik als geen ander hoe je als beginnend docent gevangen kunt zitten tussen een goede band met leerlingen willen hebben en het systeem. Maar dat is bij mij gelukkig niet zo verlopen als bij Julia de Vries! Natuurlijk zie ik in de dagelijkse praktijk wel hoe social media voor problemen kan zorgen, ook zeker voor docenten. En vooral voor docenten die daar nietsvermoedend heel vrij in zijn. Voor je het weet, heb je een leerling tegen je en word je een makkelijk doelwit. Wellicht niet zo extreem als in Delete, maar voor veel minder kun je al genoeg problemen krijgen waarvan de gevolgen niet te overzien zijn. Gelukkig is me dat nooit overkomen. Bij ons op school is ook een beleid om bijvoorbeeld geen leerlingen op Facebook te accepteren als docent. En terecht.

In je introductie zei je dat je aan een eerste roman was begonnen op het moment dat je meedeed aan de schrijfwedstrijd. Hoe staat het daarmee?
Juultje: Dat heeft natuurlijk stil gelegen door Delete. Ik ben met die roman ook vastgelopen, omdat ik de juiste weg naar het plot niet vond. Voorlopig wil ik toch ook in dit genre en bij deze doelgroep blijven. Dit ligt me verschrikkelijk lekker. Maar wie weet…

Met de uitgave van Delete komt je droombeeld van ‘hopelijk-ooit-maar-het-liefst-in-de-nabije-toekomst-een-debuterende-goed-gelezen-goed-gerecenseerde-jeugdboekenauteur-zijn’ een stukje dichterbij. Hoe was het om dit boek te schrijven?
Juultje: In drie woorden: fantastisch, intensief en bijzonder

En natuurlijk de bekende vraag: hoe voelt het om een boek uit te brengen?
Juultje: Ik verval in herhaling: fantastisch, intensief en bijzonder. Het is een adrenalinekick die onbeschrijflijk is. Inmiddels heb ik de eerste drie recensies ontvangen, die allen erg positief zijn, dus een glimlach van oor tot oor bij mij! Ook leuk voor mijn leerlingen, zo’n vrolijke juf ☺

Wat zouden lezers nooit van jou verwachten?
Juultje: Dat ik dol ben op thrillers en horror, maar zelf wel bang ben in het donker!

Als je nog een keer een boek zou (mogen) schrijven, wat zou je dan anders doen?
Juultje: Iets heel praktisch eigenlijk. Ik heb Delete volledig op een minilaptop gemaakt en op meerdere plekken en in verschillende zit-, lig- en hanghoudingen. Daar zou ik de volgende keer meer structuur in brengen. Het creatieve proces en intensieve denkwerk mag van mij precies hetzelfde zijn, heerlijk!