'Kees de jongen': een lief boek dat nooit in de vergetelheid mag raken

Kees de jongen is niet de eerste tekst die je voor kinderen/jongeren schreef. Kun je iets over je achtergrond vertellen?
"Ik ben sinds 1999 schrijfster. Ik begon voor jongere kinderen en ben langzamerhand voor een steeds iets oudere doelgroep gaan schrijven. Intussen schrijf ik afwisselend voor kinderen, jongeren en volwassenen. Met Kees de jongen staat de teller intussen op eenendertig boeken en ik ben van plan nog wel even door te gaan."

Wat heb je persoonlijk met dit boek?
"Ik kan me heel goed identificeren met Kees en zijn gevoelens. Kees is een onzeker, gevoelig kind dat graag bijzonder gevonden wil worden. Het liefst zou hij een held zijn en daarvoor bewondering oogsten van zijn omgeving. Welk kind wil dat nou niet, en welke volwassene wil dat stiekem (of openlijk) niet nog steeds? Verder herken ik de metablik waarmee Kees naar zijn leven kijkt: wat vinden mensen van me, hoe ‘hoor’ ik nu te doen, vinden ze me nu niet stom, wil ik eigenlijk wel opgemerkt worden en zo ja, hoe? Naast de ontroering die het verhaal opwekt, werkt het voor mij relativerend en kan ik door wat Kees allemaal bij elkaar fantaseert ook om mezelf lachen."

Ben je door je bewerking anders tegen het boek aan gaan kijken?
"Door het te bewerken dook ik er dieper in, dan als je het alleen maar leest. Het werd me daardoor nóg duidelijker hoe Kees in elkaar steekt, maar het viel me ook op dat Thijssen nogal wat steekjes had laten vallen door bijvoorbeeld verhaallijntjes niet af te maken. Daar heb ik oplossingen voor gezocht. Ik heb er tijdens het bewerken trouwens ook weer enorm om gelachen. In feite heb ik dus veel om mezelf gelachen. Heel bevrijdend."

Kees de jongen verscheen voor het eerst in 1923. Is het altijd in de belangstelling blijven staan?
"Er zijn er in de loop der jaren honderdduizenden exemplaren van verkocht, maar de belangstelling is de laatste jaren erg aan het afnemen. Ik spreek steeds meer mensen die het nooit hebben gelezen of er zelfs nog nooit van hebben gehoord. Dat was ook een van de redenen om het te willen hertalen: het is zo’n lief boek, het mag echt nooit in de vergetelheid raken."

Op het omslag staat: ‘De klassieker die iedereen gelezen moet hebben!’ Waarom?
"Kees de jongen is een ode aan de fantasie. Tegelijkertijd zijn de thema’s en gevoelens die in dit boek worden beschreven, tijdloos en universeel. Met andere woorden, herkenbaar voor iedereen, ongeacht leeftijd, geslacht of nationaliteit. In feite heeft Thijssen met dit boek het gevoelige, dromerige kind een stem gegeven, een kind dat graag opgemerkt wil worden, maar dat in het echt nogal onzeker door het leven wankelt en niet goed weet waar hij met z’n gevoelens heen moet. Ik denk dat veel mensen zich daarmee kunnen identificeren. Met mijn hertaling is het boek goed leesbaar voor een heel nieuw publiek en kan het weer decennia mee."

Waarom denk je dat het kinderen van nu ook aanspreekt?
"Ieder kind wil graag gezien en gewaardeerd worden en veel kinderen zullen zich dus goed met Kees kunnen vereenzelvigen. Daarbij vinden kinderen het leuk om nieuwe dingen te leren en geeft dit boek hun een heel goed inkijkje in het leven van honderd jaar geleden. Verder gaat dit boek over echte mensen met alle gevoelens, onzekerheden, twijfels en dromen die daarbij horen. Daar kunnen kinderen net zo van houden als van boeken over draken en trollen."

Waar liep je tegenaan bij het hertalen? Voor welke keuzes kwam je te staan?
"Even ter verduidelijking: ik heb het niet vertaald naar deze tijd. Ook mijn hertaling speelt zich af in de jaren tien van de vorige eeuw. Ik heb alleen het taalgebruik opgefrist en een paar lijntjes die Theo Thijssen had laten liggen, afgerond. Natuurlijk kom je tijdens zo’n proces van alles tegen waar je keuzes in moet maken. Welke woorden en uitdrukkingen laat je staan (eventueel met een voetnootje), welke vervang je, welke passages duren echt te lang? Thijssen had nogal de neiging uit te weiden en het laatste wat ik wilde was daardoor kinderen kwijt te raken. Het boek is nooit bedoeld geweest voor kinderen, maar met deze hertaling wilde ik het juist zo graag ook voor hen ontsluiten. Er zijn dus woorden en begrippen gesneuveld die anders te veel uitleg nodig hadden, wat het lezen onnodig ophoudt. Natuurlijk zijn er Keesfanaten die daar schande van spreken, maar voor hen is er gelukkig nog steeds de oorspronkelijke versie. Je kunt het eigenlijk een beetje vergelijken met de bijbel en alle hertalingen die daarvan zijn verschenen: er zijn mensen die van geen hertaling willen weten, en er zijn er die er juist heel blij mee zijn. Mijn belangrijkste drijfveer was om het boek voor nieuwe generaties goed leesbaar te maken zonder de oorspronkelijke sfeer uit het oog te verliezen. Daarvoor heb ik een aantal passages moeten schrappen en de boel hier en daar wat moeten indikken. Het was een klus, maar ik ben heel tevreden over de keuzes die ik daarin heb gemaakt."

Wat is je favoriete passage of anekdote?
"Een van mijn favoriete passages is dat Kees om een boodschap wordt gestuurd en er al vrij snel achterkomt dat hij iets is vergeten te vragen aan z’n moeder. Omdat hij altijd met een metablik naar zichzelf kijkt, wil hij zich niet zomaar omdraaien en teruglopen: de mensen zouden wel eens kunnen denken ‘wat doet die jongen nou?’. Hij verzint van alles om onopvallend terug te keren, maar uiteindelijk loopt hij toch maar een blokje om, ‘zodat niemand iets van hem kan denken.’ Die passage is heel ontroerend en grappig tegelijkertijd. Het boek staat bol van dit soort anekdotes. Het is dan ook niet alleen een heel lief en gevoelig boek, maar je kunt er ook om lachen."