Kleur en klasse in de psychiatrie in debuutroman 'De dikke dame zingt'
Jacqueline Roy (1954) is van Jamaicaanse en Britse afkomst. Na een studie Engels en een master in postkoloniale literatuur werd ze docent aan de Manchester Metropolitan University waar ze zich specialiseert in de zwarte literatuur en cultuur en creatief schrijven. Haar roman De dikke dame zingt verscheen oorspronkelijk in 2000 in het Verenigd Koninkrijk, waar het boek door het taboe rondom geestelijke gezondheid en het zwarte hoofdpersonage onder de radar bleef.
'Ik kijk haar aan en heel even kijkt ze ook naar mij. Ik zie dat ze prachtig is.' – Uit: De dikke dame zingt
Het werd herontdekt door Bernardine Evaristo, auteur en winnaar van de Booker Prize 2019. In samenwerking met uitgeverij Penguin werd het boek in 2021 opnieuw uitgegeven in de reeks 'Black Britain: Writing Back', waarvoor Evaristo zes boeken voordroeg. De hernieuwde uitgave van Roys roman zorgde ook voor internationale aandacht, waardoor het boek nu voor het eerst vertaald wordt naar het Nederlands, door Adiëlle Westercappel.
De dikke dame zingt
Jacqueline Roy, vertaald door Adiëlle Westercappel
De veertigjarige Brits-Jamaicaanse Gloria, een luidruchtige, vrolijke en zingende vrouw, woont noodgedwongen op een Londense psychiatrische afdeling. Op een dag komt er een nieuwe patiënt binnen. Deze andere zwarte vrouw, Merle, is angstig. Volgens het personeel is Merle opgenomen vanwege een inzinking, maar hun pogingen haar te helpen lijken Merle meer te schaden dan te genezen. Gloria is de enige die Merle echt ziet en tussen de twee vrouwen ontwikkelt zich langzaam maar zeker een bijzondere vriendschap.
Leesfragment
Spreekt het verhaal van deze twee vrouwen je aan, die samen kwetsbaar zijn terwijl ze moeten navigeren door een systeem dat hen niet beschermt? Hieronder lees je alvast een sneak preview van De dikke dame zingt.
'Ze blijven ons maar uitdagen, de hele tijd. En wanneer we dan eindelijk terugslaan, denken ze hun verroeste vooroordelen alleen maar bevestigd te zien.' – Uit: De dikke dame zingt
Achter het boek
Aan het boek voegde Roy een autobiografisch essay toe over haar eigen psychiatrische opname, dat ook bij de Nederlandse editie is ingebonden. Hierin vertelt ze dat zwarte patiënten maar zelden bezoek kregen van familie, door het stigma dat aan geestelijke gezondheidszorg kleeft. 'There seemed to be far more shame in our communities – a sense that we had failed to be strong,' vertelt ze.
'I remember a black nurse telling me how ashamed and embarassed he was to see me there; I had let everyone down, all other black people. His hostility was humiliating and scary. Additionally, in submitting to the institution – whether willingly or not – as black patients we were stepping outside of community and airing our problems to the white world, contributing to those stereotypes that said we were threatening or in need of containment.'
Hoewel ze in een ziekenhuis met goede reputatie was opgenomen, ervoer ze toch een kwetsbaarheid, omdat ze werd gezien als iemand die alleen stond op de wereld. De ervaring bleef in haar hoofd rondspoken en uiteindelijk zette ze het op papier. 'Achteraf bekeken besef ik dat het stilzwijgen een van de schadelijkste aspecten was van de geestelijke gezondheidszorg,' laat ze weten.
'Een roman schrijven die marginalisatie, het gebrek aan stemmen en, impliciet, racisme aan de kaak stelde, was voor mij de effectiefste manier om dit stilzwijgen te doorbreken.'
Winactie
Lees jij graag romans waarin maatschappelijke problemen aan de kaak worden gesteld, verpakt in een ontroerend verhaal over kwetsbaarheid? Hebban mag in samenwerking met uitgeverij Signatuur vijf exemplaren van De dikke dame zingt weggeven. Kijk snel hoe je mee kunt doen:
