Uit de school geklapt #6: Ik geef je de zon

Vaak lijkt het wel alsof de enigen die Young Adult serieus nemen, de doelgroep zelf is. Op scholen en zelfs in de literatuurwetenschap wordt YA (en al helemaal fantasy / scifi) niet als literair beschouwd. Bij 'literair' denk je zelf waarschijnlijk ook aan: ouderwets, saai, moeilijk, lastig taalgebruik, stoffig. Iets dat je móet lezen, en waar je helemaal geen plezier aan beleeft. In deze serie ga ik je laten zien dat dat helemaal niet waar is. YA is wél literair! Niet alleen lees je iets dat leuk is, je leert er onbewust ook nog eens van alles van. Dat is natuurlijk wat literatuur hoort te zijn, dus laten we aan de slag gaan.  

Het boek

Ik geef je de zon van Jandy Nelson werd in 2015 uitgegeven door Blossom Books, toen dat nog een imprint was van Uitgeverij Kluitman in plaats van een zelfstandige YA-uitgeverij. Wél al uitgegeven door Myrthe Spiteri, onder YA-liefhebbers bekend als een van de voorvechters van het genre. Met Ik geef je de zon wist ze dan ook precies wat ze in handen had, want van een goede combinatie tussen een mooi verhaal en literaire kracht kun je zeker spreken. Hoewel het in 2016 de shortlist van de Dioraphte Literatour Prijs (nu: Het Beste Boek voor Jongeren) net niet haalde, weten wij als lezers wel beter.

Waarom literair?

Vertelstijl

De vertelstijl van Ik geef je de zon is vrij uniek. De constructie lijkt niet zo heel ingewikkeld als je het eenmaal door hebt, maar schijn bedriegt. Het verhaal volgt de tweeling Noah en Jude. In de hoofdstukken geschreven vanuit Noah is de tweeling dertien, en in de hoofdstukken geschreven vanuit Jude is de tweeling zestien. Daar tussenin is iets ernstigs gebeurd dat de levensloop van de tweeling totaal heeft veranderd. De Noah en Jude van toen zijn niet terug te vinden in de Noah en Jude van daarna. Beide verhalen lopen chronologisch, wat betekent dat je in Noahs verhaal steeds dichter bij het punt komt waarop de grote omslag plaats vond. In Jude’s hoofdstukken wordt de druk steeds hoger opgevoerd tot het breekpunt, tot Noah en Jude wel moeten stilstaan bij hetgeen in het midden van het boek onthuld wordt en op het einde opgelost wordt. Om twee verschillende tijdlijnen op zo’n manier te laten samenvloeden dat het geheel alsnog een begin-midden-eind structuur heeft, is bijzonder knap. Het is dan ook zeker het bestuderen waard!

Maatschappelijk

Noah en Jude lopen tegen een breed scala aan menselijke emoties op in Ik geef je de zon. Noah probeert zijn homoseksualiteit een plaats te geven, terwijl Jude drie jaar later probeert niet ten onder te gaan aan haar schuldgevoelens – echt en ingebeeld. Bovendien moeten ze omgaan met het grote verlies van hun moeder, dat ze beiden nog niet verwerkt hebben. Populariteit en tegemoet komen aan de wensen of eisen van de buitenwereld is ook zo’n belangrijk punt. Als ze dertien zijn, is Noah in tegenstelling tot Jude niet populair. Als ze zestien zijn is dat compleet omgedraaid. Dat prikkelt meteen je nieuwsgierigheid, en ook hieraan kun je best een klein onderzoekje wagen als je na het neerleggen van het boek nog geen afscheid wilt nemen van deze tweeling.

Taalgebruik

Noah en Jude vertellen afwisselend in hun eigen hoofdstukken. Beiden hebben een heel eigen stem, en Jandy Nelson houdt er ook nog eens rekening mee dat de tweeling zoveel meegemaakt heeft in de tussentijd. In Noah’s hoofdstukken hoor je zijn stem op het moment dat ze dertien zijn, en zie je Jude door zijn ogen. Jude heeft hier ook – gefilterd door Noah’s blik – haar eigen stem. In Jude’s hoofdstukken zie je hetzelfde bij Noah. Toch zijn Jude-toen en Jude-nu herkenbaar als één persoon, net zoals dat geldt voor Noah. Daar zit een bijzonder knappe manier van schrijven achter verborgen. Herinner je je nog dat ik zei dat het er op het eerste gezicht best eenvoudig uitzag?

Wat nu?

Lees Ik geef je de zon. En geniet er lekker van.

Ik heb Ik geef je de zon al uit. Suggesties?

Lees Waar het licht is van Jennifer Niven. Als je die al hebt gelezen, speur dan eens Something Real op van Heather Demetrios. Helaas niet vertaald, maar zeker de moeite waard. Ook hier lijkt het verhaal vrij eenvoudig: een meisje dat door haar familie gedwongen wordt mee te doen aan een reality show en daar steeds meer van in paniek begint te raken. Hoewel het een luchtige toon heeft, voel je steeds duidelijker hoe diep het verhaal gaat.

Lees hier alle afleveringen in de rubriek 'Uit de school geklapt'