Wat was er eerder, de kip of het ei?

Schrijver of scenarioschrijver?

Dit is nou een van de vragen die nooit ontbreekt bij mijn boekpresentaties. En het is ook logisch dat het me gevraagd wordt. Ik schrijf al zo’n dertig jaar scripts voor een paar van de grootste radio- en tv-presentatoren van mijn land. En ik denk dat ik alle genres wel zo’n beetje voorbij heb zien komen: culturele bulletins; rondetafelgesprekken op de radio; humoristische interviews; prijzengala’s … Het is logisch om te denken dat ik, net als veel andere scenarioschrijvers, de smaak van het toetsenbord te pakken heb gekregen en besloten heb om de sprong naar de literatuur te maken.

Mooi niet.

In mijn geval was het precies andersom. Op mijn vierentwintigste had ik al drie boeken gepubliceerd – een poëzie- en twee verhalenbundels. Met het vierde, El bajel de las vaginas voraginosas – oftewel Het schip van de vraatzuchtige vagina’s – had ik het geluk dat ik er een beroemde prijs voor erotische literatuur mee won: De Verticale Glimlach. Het boek verkocht goed, toevallig las een bekend radiofiguur het, hij vond het wel wat, bewoog hemel en aarde om me te vinden en stelde me voor om zijn scenarioschrijver te worden. Ik verstijfde letterlijk van angst.

'En wat moet ik dan doen?’ Ik vroeg het in alle ernst. In die dagen bestond in Spanje het beroep van scenarioschrijver domweg niet. Het was een sprong in het diepe: of je leerde zwemmen of je zonk.

Ik sprong. (Ay, die vervloekte onbewustheid van de jeugd!) Van de ene op de andere dag veranderde ik mijn goedbetaalde, stabiele positie op een nieuwsredactie voor het spiegelpaleis van de scenarioschrijvers, die mythische figuren die zich kleden als freaks en Marvelfiguurtjes bij hun computer hebben staan.

Tot de dag van vandaag heb ik er geen spijt van.

Vooruit, één keer. Maar niet iets wat niet met een paar goede tranquilizers genezen kon worden.

Kortom, de tijd verstreek snel en drie decennia later had ik een berg scenariotrucs geleerd, en woorden als cliffhanger waar je altijd indruk mee kunt maken tijdens een etentje. Ik veronderstel dat al die bagage op de een of andere manier invloed heeft gehad op mijn romans. De dialogen. De plotlijnen. Of de manier om een hoofdstuk af te sluiten. Ik weet het werkelijk niet.

Ik heb altijd geprobeerd om het ene niet met het andere te mengen. Wat mij betreft is er bijna een genetisch verschil tussen een script en een literaire roman. Al is het maar omdat scripts altijd haast hebben – wanneer ze zeggen ‘geen nood, je kunt het morgen inleveren’, huil je van blijdschap – terwijl literatuur op een zacht vuurtje gegaard wordt omdat het anders niets meer wordt dan een onleesbaar kladje.

Schrijver of scenarioschrijver? Ik antwoord altijd hetzelfde uiteindelijk: allebei. In elk geval tot de hypotheek is afbetaald.

Pep Bras