Blogpost: Vera van Winkelen

"'Alle dichters zijn gek" over waanzin en de Boekenweek

10-03-2015 door Vera van Winkelen 1 reactie

+2 niet meer leuk × vind ik ook leuk

‘Waanzin’ is het thema van de 80ste Boekenweek die zaterdagavond van start is gegaan. Het lijkt een wat beladen thema. Waarom gekken en hun gedragingen als middelpunt van een feestweek aanwijzen? Toch is de keuze logisch. Waanzin lijkt onlosmakelijk verbonden aan boeken en hun schrijvers.

Insania is het Latijnse woord voor waanzin. In het Latijnse woordenboek wordt ‘inspiratie van dichters’ in één adem genoemd met ‘waanzin’ en ‘krankzinnigheid’ in het rijtje van betekenissen. Romantisch dichter en schrijver Lord Byron zei het al in de 19de eeuw: “Alle dichters zijn gek.”

In 1996 werd de uitspraak van Byron (zelf overigens ook niet al te normaal), gestaafd met een artikel in het British Journal of Psychiatry. Schrijvers zijn gemiddeld ‘gekker’ dan andere kunstenaars, bleek uit het onderzoek. Ze hebben meer last van psychische aandoeningen en zijn eerder geneigd zelfmoord te plegen.

Beroemde voorbeelden te over. Virginia Woolf verdronk zich in een rivier nabij haar huis, omdat ze stemmen hoorde en, naar eigen zeggen, gek aan het worden was. Ernest Hemingway had last van manische uitbarstingen, gevolgd door periodes van depressie. Hij pleegde zelfmoord met zijn dubbelloops jachtgeweer. Maarten Biesheuvel leidt aan ernstige manische depressiviteit. Tijdens het Boekenbal vertelde hij ‘over alles wat hij in gekkenhuizen meemaakte’.

Zijn schrijvers dan zo verschillend van ‘normale’ mensen? Iedereen kan toch schrijver worden? Dat dit laatste niet klopt weet iedereen die uren gestaard heeft naar een wit vel, niet in staat ideeën op papier over te brengen. Schrijven vergt een zeker talent, een hoge mate van creativiteit. Het is dit talent en de eenzame aard van het schrijvers-vak die de psychische gesteldheid van de auteur negatief beïnvloeden. Hoe creatiever hoe gekker, zo lijkt het.

Na de dood van Mulisch in 2010 wordt er naarstig gezocht naar de nieuwe ‘Grote Drie’. Misschien bevinden de opvolgers van Mulisch, Reve en Hermans zich niet onder de A.F.Th. Van der Heydens en Grunbergen van onze tijd, maar zitten zij weggestopt in psychiatrische inrichtingen, getergd door hun eigen creativiteit. Alle patiënten zouden eens wat moeten schrijven als een vorm van therapie. “If I don’t write I go mad,” zei Byron. Het thema is zo gek nog niet.