Auteur
Blogpost:
Ninja Paap-Luijten
De ziel van een verhaal - of is dat onzin?
Houd dat beeld even vast.
Nu kijken we naar een andere kast. Ook wit, ook zes planken, maar het is een kast die gemaakt is van eikenhout. De kast is honderd jaar oud en is nog van een oude schrijver geweest die ooit beroemd was. In de onderste plank zit een deuk, omdat daar nog eens een hamer op is gevallen bij een verbouwing. Als kind legde je vaak een knikker in dat deukje, omdat dat zo mooi bleef liggen.
De ene boekenkast is de andere niet. Zet die twee kasten naast elkaar. Welke heb jij liever? Misschien houd je niet van massief hout en heb je liever een simpele Ikea-boekenkast. Behalve het materiaal en de geschiedenis zien ze er bijna hetzelfde uit. Toch ... gaat die oude kast meer leven.
Dit is het gevoel dat ik vaak heb als ik verhalen lees. Soms kom ik een verhaal tegen dat prima in elkaar steekt. Het is functioneel, keurig afgewerkt, doet wat het moet doen. Maar - ja hier komt de maar - er zit geen ziel in.
Een goed verhaal doet méér dan wat er letterlijk staat. Ik geniet ervan als er iets rauws in zit - die zin die niet perfect is, maar daardoor juist iets extra's heeft. Dat personage dat schijnbaar 'zomaar' opduikt. En het verhaal zelf, dat op meerdere manieren opgevat kan worden. Waarin je steeds weer iets nieuws herkent als je het opnieuw leest. Lezers die iets in het verhaal zien wat andere lezers niet zien.
De ziel van het verhaal is voor mij, als lezer (en als auteur) belangrijk. Het is heerlijk als ik iets anders in een verhaal lees dan andere mensen die datzelfde verhaal hebben gelezen. Dán is een verhaal voor mij geslaagd; als je erover kunt praten, als het gaat leven doordat je erover nadenkt, als het nazingt in je gedachten. De deuken, de structuur, de inhoud, de opbouw - als het allemaal keurig is, is dat prima, maar als er nou net even wat méér in zit, dan heb je iets te pakken wat echt tot leven komt.
De keurige Ikea-kast verhalen zijn ook leuk om te lezen, maar ze 'doen' niets. Zo kan ik een thriller lezen die in theorie steengoed moet zijn, want de spanningsopbouw is prima, de verhaallijn laat raden naar hoe het verder gaat, en de schrijfstijl is prettig - en toch verveel ik me dood. Een verhaal dat alleen maar goed in elkaar steekt, gaat niet ver genoeg. Een verhaal heeft een ziel nodig. Iets wat je bijna niet kunt aanwijzen, maar wat er tóch in zit.
Zo'n verhaal waarbij de bezieling van de auteur van het papier af spat. Dan mag er een deuk in zitten, dat geeft niets. Misschien steekt het zelfs wel 'slechter' in elkaar dan de Ikea-variant. En tóch lees je dan liever dat zielvolle verhaal ... Ik hou daarvan. Doe mij maar iets met een ziel.
Ken jij een verhaal dat meer doet dan slechts een goed verhaal zijn? Of vind je juist dat verhalen nooit een ziel hebben, dat er alleen datgene is wat je letterlijk voor je ziet op het scherm of op papier? Zit er voor jou wel of geen gevoel tussen de regels door?
Lees verder op mijn site
