Blogpost:
Nico van der Sijde
Een kwestie van smaak: een eigenzinnig proefschrift over Nietzsche van Maria Hurkens (alias Maria Foerier)
Frappant genoeg besprak ook Maria Foerier zelf op Dizzie haar eigen boek, maar nog frappanter is dat ze dat volkomen objectief doet. Oke, ze geeft zichzelf vijf duimen, maar ze laat geen enkel misverstand erover bestaan dat dit boek voor vakfilosofen veel interessanter is dan voor niet-vakfilosofen, en ze doet geen enkele poging om dit boek met vette teksten te promoten. Maar goed, toevallig was ik ook net met dit boek bezig, en nu ik het uit heb wordt het tijd voor een aanvullend geluid. Zelf ben ik geen vakfilosoof, maar eerder iemand die zich puur uit interesse bezig houdt en heeft gehouden met lezen van en schrijven over filosofen. Nietzsche is daarbij een van mijn helden, maar vooral Franse Nietzscheianen als Derrida, Foucault en Deleuze heb ik ooit gretig gelezen. Die Fransen hielden van een heel radicale wijze van denken en schrijven, waarin alle eenduidige betekenis verdwijnt en vervangen wordt door taalspel en complexiteit. En zij zagen Nietzsche als voorloper in deze.
Foerier/Hurkens echter heeft een veel nuchterder insteek. Zij ontkent niet dat de Fransen zinvolle gedachten over Nietzsche zouden kunnen hebben, en zegt ook niet dat hun gedachten echt aantoonbaar fout zijn, maar ze vindt die Franse gedachten wel wat eenzijdig en vindt het bovendien tijd worden voor een ander geluid. Charmant vind ik dan dat ze niet, zoals je in een proefschrift zou verwachten, bladzijden lang die keuze voor dat andere geluid motiveert. Nee, ze zegt gewoon dat zij dat zo niet doen wil, en gaat op haar eigen wijze verder. Dat houdt ook in dat ze de overbekende Nietzscheiaanse motieven van ´de dood van God´ en de ewige Wiederkehr weinig aandacht schenkt, want ook daar is inmiddels naar haar smaak wel genoeg over gezegd. Die werkwijze heeft volgens mij ook wel een klein nadeel, want de argumentatie verliest daardoor naar mijn smaak wel wat aan filosofische diepgang. En over de Nietzsche interpretatie van Derrida en Deleuze is naar mijn smaak wel behoorlijk wat meer te zeggen dan Foerier/Hurkens doet.
Maar aan de andere kant komt ze op deze manier wel sneller bij de kern zoals zij die ziet, namelijk het smaakoordeel als kernelement in het werk van Nietzsche. Bovendien valt ook wel op dat dit proefschrift toch lekkerder leest dan proefschriften meestal doen. Foerier/Hurkens moet weinig hebben van een al te academische stijl, en dat is wel prettig. Het IS een proefschrift, dat zeker, en wetenschappelijk, ook dat, maar wel op smaak gebracht door Foerier/Hurkens. Waarmee ik bedoel dat ze duidelijk haar eigen smaak en haar eigen instinct volgt en zich niet laat breidelen door de wetenschappelijke habitus met al zijn droogheid. Zij doet wat ZIJ vindt dat ze moet doen. En verder vond ik haar opmerkingen over Nietzsche zodanig interessant dat ik weer benieuwd begon te raken naar Nietzsche. Inderdaad, zoals de auteur zegt, een filosoof die niet zegt ´Ik sta hier, ik kan niet anders´, maar wel ´Het had anders gekund, maar hier sta ik´. Een filosoof die laat zien hoe relatief het bestaan is en daarmee ook hoe persoonlijk elk perspectief op het bestaan is, maar tegelijk een filosoof die benadrukt dat ieder subject zichzelf moet herscheppen en vormgeven op zijn eigen wijze. Elke profilering is maar een van de vele mogelijke, maar profileren moet. Smaak is relatief, maar je moet je smaak ontwikkelen. En daarbij niet je smaak van anderen overnemen, maar je EIGEN richting vinden, hoe lastig dat ook is. Jezelf uitdrukken, worden wie je bent, zonder daarbij uit het oog te verliezen dat die zelfexpressie nooit meer is dan een puur persoonlijke vormgeving van je eigen unieke persoonlijkheid. Een vormgeving die ook anders had gekund, maar waar je niettemin volop voor kiest.
Nou ja, dat soort gedachten charmeren mij eigenlijk wel. Zeker als ze zo helder en in een zo eigen stijl zijn opgeschreven als Foerier/Hurkens hier doet.
