Blogpost:
Dolf Wagenaar
Hoe ik een leesclub oprichtte en de keerzijde van het succes
Daar stond ik dan in 2002 met een diploma in mijn hand. Ik was nu officieel Nederlands taalkundige. Niet dat ik er heel veel aan heb gehad. Het lukte me niet in de kleine groep Nederlands taalkundigen in te werken, zodat ik me maar - er moet brood op de plank - ging richten op allerlei redactiewerk. Dit bracht me van baantje naar baantje tot ik in 2011 mijn eigen tekstbureau oprichtte - en uiteindelijk heb ik zowaar nog werk verricht voor de cursus Taalkunde aan de Open Universiteit.
Maar dat is allemaal een heel ander verhaal dat niet leidt naar mijn leesclub. Tijdens mijn middelbareschooltijd was ik eigenlijk niet zo'n lezer, al werd er bij ons thuis door de andere gezinsleden erg veel gelezen. Door mijn studie Nederlands moest ik ook letterkundige vakken volgen. Ik kreeg de smaak eindelijk te pakken, en sloot me dan ook direct na mijn studie aan bij de leesclub van enkele Nijmeegse vrienden en kennissen, met name bestaande uit taal- en letterkundigen. Ook mijn vriendin zat bij de leesclub.
De oude leesclub
Het was een openbaring: ik las boeken die ik anders nooit zou hebben gelezen. In de tijd dat ik bij de leesclub zat, hebben we veertig boeken gelezen - van de meest nieuwe tot de meest oude romans, van kinderboeken tot wereldklassiekers, van horror en graphic novels tot kinderboeken. Het was soms wat rommelig bij het kiezen van een nieuw boek; het feit dat we bijna allemaal taal- en letterkundigen waren en veel van ons docent zorgde ervoor dat iedereen wel héél sterk een mening had; en ten slotte was het soms net wat té gezellig, waardoor we nauwelijks aan de boekbespreking toekwamen - maar ik had het voor geen goud willen missen.
Toen mijn vriendin promotieonderzoek deed naar (het leren en de motivaties binnen) leesclubs, bleef ook onze eigen leesclub niet gespaard van een enquêtte. De leesclub moest daarvoor een naam krijgen. Het werd The Stone Gods (naar het boek van Jeanette Winterson - een van de favorieten van de club). Al ben ik zelf geen lid meer, de leesclub bestaat nog steeds, en ik heb nog geregeld contact met de leden.
Maar ja. Wij, en vele andere leden, verhuisden uit Nijmegen naar elders (wij naar Roermond). En er kwamen kinderen. En andere banen. Het was lastig om de bijeenkomsten te regelen (waar, wanneer?) en bovendien wilde ik zelf iets doen in Roermond, waar ik eigenlijk nog niemand kende. Op een dag in 2014 besloot ik daarom mijn oude leesclub vaarwel te zeggen en zelf een leesclub op te richten.
De nieuwe leesclub
Ik hing, heel ouderwets, briefjes op: 'wie wil er bij een leesclub voor wereldklassiekers?' (Tja, mijn hart ligt ondermeer bij wereldklassiekers (naast 'weird' en horror van rond 1900), en het zijn per definitie goede boeken om te bespreken.) Tot mijn verbazing kreeg ik al snel reacties. Uiteindelijk werd één van de geïntereseerden lid, naast een kennis van mij die ik er warm voor had gemaakt. Met drie leden kon ik wel van start, vond ik. Ik maakte een leesclubwebsite aan en we gingen aan de slag. We kwamen om de zes weken bij elkaar (nu acht weken). We kozen om de beurt een boek uit het door ons als leeslijst gebruikte 1001 boeken die je gelezen moet hebben. En zo doen we het nog steeds. Geen gedoe over wat iedereen wel of niet wil lezen: omstebeurt kiezen, en dat lezen we gewoon. Het werkt nog steeds erg goed.
Het eerste boek dat we lazen, was Melvilles Moby-Dick. Wat we sindsdien hebben gelezen en besproken, kun je hier vinden. Na enkele boeken bleek dat mijn website blijkbaar goed vindbaar was én dat er veel mensen waren (en zijn) die zochten naar een leesclub in Roermond (vaak ook mensen die nieuw waren in Roermond). Sindsdien zijn er leden gekomen en gegaan (al zijn er meerdere leden die er al jaren bij zitten), en heb ik helaas zelfs mensen moeten zeggen dat de leesclub vol is. We hebben op dit moment tien leden, en het ziet er niet naar uit dat er snel mensen weggaan.
Onze besprekingen zien er als volgt uit: we komen bij elkaar in het huis van degene die het boek heeft gekozen. De gastvrouw of -heer heeft avondeten klaar gemaakt, dus we beginnen met eten en kletsen. Na het eten beginnen we met een 'rondje', waarbij eerst de kiezer van het boek kort zegt wat hij/zij van het boek vond en wat opviel (en vooral waarom). Daarna vertellen de andere leden om de beurt kort wat ze van het boek vonden. Dat is handig, want dan weten we wat het boek blijkbaar interessant maakt en kunnen we daar verder over discussiëren. Na het rondje kletsen we verder over het boek, vaak nog gevolgd door gezellig nakletsen over andere zaken.
Al vanaf het begin hebben we ook regelmatig, tussen de bijeenkomsten door, boekverfilmingen gekeken - met name van de boeken die we hadden gelezen. Bijna alle wereldklassiekers zijn (eenmaal of vaker) verfilmd, dus dat werkt goed. Het is interessant te zien hoe de regisseur/scenarist het boek heeft opgevat of omgevormd.
En verder
Mijn leesclub loopt nu dus goed. De keerzijde ervan is, dat ik geen nieuwe leden meer kan aannemen. Omdat ik dit echt jammer vind, heb ik onlangs het Roermonds Leesclubportaal opgericht, met het idee leesclubs, leesclubzoekenden en andere geïnteresseerden in leesclubs bij elkaar te brengen (voor Roermond e.o.). Er staat ook een agenda op met 'literaire activiteiten' en allerlei informatie over leesclubs en het oprichten van een leesclub. Door de Week van de Leesclub begint het nu beter te lopen.
Naast redactiewerk en lezen, ben ik ook bezig met schrijven. Op deze website staan de meeste van mijn schrijfsels.
Ten slotte nog een vraag aan alle lezers: 'Leesclub Roermond' is een wat saaie naam. Heeft iemand een suggestie voor een nieuwe naam?
