Oorlogsmoe
05-05-2015
2 reacties
+2
+2
Aan het begin van de avond van dodenherdenking 2015 sloeg ik de krant open en bladerde deze door. Karremans en Srebrenica. De nasleep van MH17. Rapport over het wangedrag van het Israëlische leger tijdens de oorlog in Gaza. Honderden meisjes ontsnapt aan Boko Haram. Duizenden bootvluchtelingen, op de vlucht voor oorlog en ellende. IS. Syrië. Irak. Zomaar een willekeurige opsomming op een willekeurige maandag.
Ik zei tegen mijn vrouw: ik weet niet hoe het jou vergaat, maar ik heb dit jaar niet veel idee in dodenherdenking.
Ik ben oorlogsmoe.
En toch heb ik tegen acht uur de tv aangezet om getuige te zijn van de, op enkele dwaallichten na, collectieve verstilling. Vervolgens bleef ik hangen bij de documentaire over de razzia van Putten, indrukwekkend. Ik dwaalde af naar teletekst. Las over Le Pen senior, de idioot die de holocaust bagatelliseert, en die toch zoveel enthousiasme weet op te roepen. Het houdt nooit op.
Al zappend belandde ik bij een documentaire over Ben Ali Libi, artiestennaam van de jood Michel Velleman. Die naam was blijven hangen na lezing van het mooie verhaal van Ellen IJzerman, zie haar blogpost van 3 mei 2015, getiteld Ben Ali Libi, de goochelaar. Prachtige reportage over het lot van deze man die in 1943 in Sobibor is vergast. Een van de hoogtepunten was het lied dat door Willem Wilmink over hem is geschreven en dat heel mooi is vertolkt door Joost Prinsen.
Tijdens het kijken naar deze documentaire moest ik denken aan sommige boeken over de tweede wereldoorlog. De eerste was uiteraard Het achterhuis van Anne Frank. Ben Ali Libi woonde, toen hij werd opgepakt, in de straat waar Anne Frank woonde voordat zij onderdook.
Een ander boek waarmee de analogie onmiskenbaar is, is Terugkeer ongewenst van Charles Lewinsky. Dit boek gaat ook over een joodse artiest, acteur in dit geval, die in zijn onschuld denkt de oorlog te kunnen overleven door aan de wensen van de nazi’s tegemoet te komen en daarmee verraad pleegt aan zichzelf.
In de documentaire werd de opgraving getoond van Sobibor. Er zijn nog dagelijks veel mensen in touw om dit kamp te reconstrueren en opgravingen te doen naar menselijke en materiële resten. Getoond werd de weg naar de gaskamers, door de nazi’s met een duivels gevoel voor humor Himmelfahrtstrasse genoemd, waar Michel Velleman, zoals zovelen, zijn laatste meters heeft afgelegd. Ik moest denken aan het uitstekende boek van Gitta Sereny, De duisternis tegemoet (helaas niet op Hebban te zien) dat gaat over het leven van Franz Stangl, de man die kampcommandant is geweest van Sobibor en later Treblinka.
Er zijn nog veel meer prachtboeken geschreven over de oorlog, zie ook de lange, doch nog lang niet complete, lijst De mooiste oorlogsromans, op Hebban. Veel van deze boeken heb ik gelezen, veel daarvan hebben een onuitwisbare indruk achtergelaten.
Ik heb er ook nog zoveel niet gelezen. Daar zal zeker nog verandering in komen. Ik zal boeken over de oorlog blijven lezen, omdat ze zo mooi zijn, omdat ze zoveel indruk maken, ik moet, ik kan het niet laten, ook al ben ik soms oorlogsmoe.
