De palliatieve maatschappij

Met De palliatieve maatschappij biedt Han niet alleen een aanzet tot een narratief waarin pijn en ziekte een betekenis kunnen krijgen, maar laat hij ook de noodzaak zien van hermeneutiek en narratief, van vertellen in plaats van tellen, voor een zinvol bestaan. Daarnaast is het ook nog eens een kritiek op het neoliberalisme en een kritiek op onze omgang met de pandemische actualiteit. Dat alles gebeurt in slechts een kleine negentig pagina’s, waardoor het een enorm ‘dichte’ tekst is. Dat komt ook door de korte bondige stijl. Vaak poneert Han, in plaats van dat hij beargumenteert, wat het niet altijd even gemakkelijk maakt te begrijpen wat er nu eigenlijk bedoeld wordt. Wat daarbij ook niet helpt is dat het negatieve als pijn, ziekte, dood, onbehaaglijkheid, weerstand en tegenspraak in al haar betekenissen door elkaar heen wordt gebruikt.

Desalniettemin is De palliatieve maatschappij een interessant, provocatief en inspirerend boekje waarin een groot aantal thema’s met elkaar worden verbonden, waarbij Han ook nog eens probeert te reflecteren op de huidige tijd. In het slot hoofdstuk voegt hij daar ook nog een beschouwing over de mogelijke toekomst aan toe als we op deze voet door blijven gaan en door middel van de ontwikkeling omtrent biomedische techniek inderdaad steeds meer naar een (onmenselijk) transhumanisme toe bewegen. Bij het dichtslaan van het boek galmen de slotregels dan ook nog lang na:

‘Wie alle pijn uit de wereld wil helpen, zal ook de dood moeten afschaffen. Maar een leven zonder dood en pijn is geen menselijk, maar een ondood leven. De mens schaft zichzelf af om te overleven. Mogelijk zal hij de onsterfelijkheid bereiken, maar dan wel ten koste van het leven.’