Enno de Witt maakte voor Hebban een overzicht van wat er dit jaar in het boekenvak gebeurde. Vandaag het zesde deel: Overnameperikelen en nieuwe verbanden.

Heel af en toe dringt nieuws uit het boekenvak door tot de andere nieuwsmedia. Dat gebeurde toen Polare omviel, want drama en iedereen kwam wel eens in zo’n winkel. Twee jaar geleden smulde het land van het gedoe bij uitgeverij Atlas Contact. Die zou als onderdeel van uitgeverijconcern VBK mee opgaan in de Shared Stories Group, waar – o gruwel – ook rijke mensen een aandeel in hadden, dus dat betekende minimaal het einde van de cultuur en waarschijnlijk de hele planeet. Het was aan mensen als Adriaan van Dis en Geert Mak te danken dat we allemaal mochten meegenieten, toen uitgever Mizzi van der Pluijm met slaande deuren vertrok. Het liep uiteindelijk met een sisser af.  

Datzelfde jaar 2017 kwam Shared Stories Group opnieuw groot in het nieuws, toen de in de etalage gezette boekhandelsketen Bruna werd gekocht. Aan alle kanten wisten commentatoren hoe logisch die stap was – overigens in vage termen al aangekondigd door topman Wiet de Bruijn. Voor de digitale abonnementen zou Bookchoice immers een beroep kunnen doen op de boeken die VBK uitgaf – overigens was dat een steen des aanstoots voor veel Atlas Contact-auteurs, die vreesden dat ze voortaan alleen nog maar op de massa gerichte pulp zouden moeten schrijven in plaats van hun fijnbesnaarde eclectisch-soevereine bespiegelingen over schijn en wezen in het licht van het neopostconstructivisme; dan wel het met veel moeite losgeraken van de eigen achtergrond (etnisch, religieus); of het even opportunistisch als populistisch inhaken op de populistische kritiek op het populisme en populistische leiders; of strijden tegen de vrije meningsuiting (‘Niet al wat men mag zeggen moet gezegd’). De boeken die de uitgeverijen uitgaven konden dan mooi weer in de eigen boekhandels worden verkocht, terwijl de boekhandelaren via de uitgeverijen weer van alles te weten zouden komen over hun concurrenten.  

Overigens niet echt vreemd of nieuw, in het verleden hadden uitgeverijen vaker boekhandels, in de achttiende en negentiende eeuw was het doodgewoon dat boekhandels ook boeken uitgaven.

Shared Stories bestond voortaan uit drie poten: de uitgeverijen, het online platform Bookchoice en de boekhandels. Overigens niet echt vreemd of nieuw, in het verleden hadden uitgeverijen vaker boekhandels, in de achttiende en negentiende eeuw was het doodgewoon dat boekhandels ook boeken uitgaven. Ditmaal waren er toch wel wat opgetrokken wenkbrauwen, want werd deze vinger in de boekenvakpap niet wat erg groot, maar De Bruijn sprak sussende woorden en het bedrijf leek op weg naar een mooie toekomst. Bruna kreeg met George Steur een directeur die de verlieslatende keten de juiste richting op zou sturen, met vernieuwde winkels en een ‘omnichannelstrategie’.  

Toen Steur enkele maanden geleden opstapte en Shared Stories-CEO Stefan Hutten de touwtjes in handen kreeg had niemand een vermoeden dat dit een opmaat was voor de verkoop van Bruna aan nota bene Audax, het bedrijf uit Gilze dat met AKO en sinds vorig jaar ook The Read Shop met Bruna concurreert op het inloopwinkelfront. Hetzelfde Audax bovendien dat grote moeite heeft om het afgelopen zomer van Blokker overgenomen Marskramer in de benen te houden. De consternatie was weer eens groot en nu werd de vraag gesteld of met al die winkels ditmaal Audax niet een te grote vinger etc. Ook waren er gelukkig weer deskundigen die de logica zagen, want allebei immers retail en dat paste volgens de mensen die ervoor hadden doorgeleerd ineens een stuk beter bij Bruna dan eerder de uitgeverijen van VBK. Het kan verkeren.  

Op een enkele uitlating van Audax-CEO Casper de Nooijer in Boekblad na houdt iedere betrokkene de kaken stijf op elkaar, zodat over wat nu gaat gebeuren niemand iets zinnigs kan zeggen. Geruchten zijn er genoeg. Over Bruna, dat ondanks alle mooie woorden van meet af aan voorbestemd zou zijn geweest om met een fijne winst te worden doorverkocht. Over de vraag of de nog steeds verlieslatende keten het wel gaat redden. En over VBK - AnkhHermes, KokBoekencentrum, De Fontein, Kosmos, Omniboek, Ten Have en Van Dale – dat nu ook in de etalage zou staan. Waarna er van het ooit als de toekomst gepresenteerde Shared Stories Group in luttele jaren weinig meer zou overblijven.  

Mocht VBK worden verkocht, dan is er een aantal mogelijkheden. De eerste is dat een grote Nederlandse speler het koopt. Daarmee zou dan een ongekende kolos ontstaan. De enige die daar serieus voor in aanmerking zou komen is WPG – onder andere Thomas Rap, Cargo, Leopold, Signatuur en Ploegsma – maar dat wordt daar ten stelligste ontkent. Dan zou een grote buitenlandse jongen een bruggenhoofd in ons land kunnen slaan, of een investeerder zijn slag. Het kan ook dat uitgeverijen afzonderlijk worden verkocht aan de hoogste bieder, waardoor het bedrijf, dat uit tal van fusies ontstond, uit elkaar valt en verdwijnt. De enige zekerheid is dat 2020 weer een boeiend boekenvakjaar wordt.