Een doelbewust dwalen

René ten Bos is de nieuwe Denker des Vaderlands. In maart verscheen zijn nieuwe boek, Dwalen in het antropoceen, dat een goede kennismaking is met zijn denken.

Het antropoceen is een wetenschappelijke naam van het tijdperk waarin de mens als eerste soort invloed uitoefent op het klimaat, op de oceanen en op de aarde zelf. René ten Bos constateert in Dwalen in het Antropoceen een grootschalige verdwazing in onze samenleving ten aanzien van een belangrijke kwestie als klimaatverandering. Een term als ‘Antropoceen’ lijkt ons meer grip te geven op de problematiek, maar dat is volgens Ten Bos slechts schijn. Ten Bos meent dat wij moeten leren ons open te stellen voor andere navigeertechnieken. Zijn nieuwe boek leert ons te dwalen in de vreemde zone tussen mens en natuur.

In Dwalen in het antropoceen belicht René ten Bos hoe de mens (de antropos) invloed uitoefent op de aarde. Hij bevraagt alles en beschrijft elk standpunt. Het antwoord schuwt hij niet, maar liever stelt hij een wedervraag. Daardoor is het onderwerp even specifiek als alomvattend. Door het onderwerp vanuit verschillende hoeken te bekijken, tilt hij het onderwerp boven het boek uit en biedt hij oriëntatiepunten om na te denken over de toekomst. Wat hij zegt blijft hangen en maakt je hongerig naar meer.

Zijn vlijmscherpe analyses brengt hij in toegankelijk taalgebruik. Kenmerkend voor zijn werk zijn de vloeiende zinsconstructies en beeldende metaforen. Ten Bos laat zien dat het om de filosofie gaat en niet om lof voor de auteur die een breed repertoire aan dure woorden en ingewikkelde zinsconstructies heeft. Bovenal brengt hij filosofie terug tot de kern. Zijn focus ligt niet op de mooischrijverij, maar op kennisdeling en dat gaat het beste door je ego naar de achtergrond te begeleiden.

De lezer kan ook niet anders dan lachen om zijn droge, terloopse humor, omdat je het steeds weer niet verwacht in een filosofisch werk. Dit is absoluut van uitzonderlijke klasse: om zulke complexe ideeën succesvol toegankelijk, zelfs léúk, te maken voor een breed publiek is een sterk ontwikkelde geest én pen nodig. René ten Bos is ongekend goed in het stellen van kleine en grote vragen zonder de aandacht van de lezer te verliezen. In Ten Bos vinden we precies de soort Denker des Vaderlands die we nu zo hard nodig hebben: hij is scherp en zonder pretentie, een filosoof van nu.

(Deze recensie verscheen eerder op www.alexhoogendoorn.nl. Hiervoor heb ik een gratis recensie-exemplaar ontvangen van de uitgeverij.)